Kadın eğitim yöneticilerinin bakış açısıyla okul yönetimi ve kadın yöneticiler

Abstract

Bu araştırmanın amacı kadın eğitim yöneticilerinin bakış açısıyla kadın yöneticilerin eğitim kurumlarında sayıca az olmalarının nedenlerini ve sonuçlarını anlamaktır. Araştırmanın eğitim kurumlarındaki kadın yöneticilerin yaşam deneyimlerini konu edinmesi nedeniyle araştırmada nitel araştırma yöntemi desenlerinden Yorumlayıcı Olgubilim (hermeneutic phenemology) deseni kullanılmıştır. Araştırmada olgu bilim araştırmalarında başlıca veri toplama tekniği olan görüşme tekniği kullanılmıştır. Çalışma grubunun oluşturulmasında amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme ve zincirleme örnekleme yöntemleri birlikte kullanılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ve doküman analizi kullanılmıştır. Araştırma verileri `Kadın Eğitim Yöneticileri Görüşme Formu` ve görüşme sırasında tutulan notlar ile elde edilmiştir. Elde edilen verilerin analizinde içerik analizi yaklaşımı belirlenmiş, oluşturulan kodlar alan yazın çerçevesinde tartışılmış ve yorumlanmıştır.Araştırma sonuçları kadın yöneticilerin eğitim kurumlarında sayıca az olmalarının bireysel, toplumsal ve örgütsel nedenlerden kaynaklandığını göstermektedir. Kadın yöneticilerin liderlik ve rehberlik vasfına sahip olma, kariyer yönelimli olma, risk almaktan çekinmeme gibi kişilik özelliklerinin yönetim tercihlerinde etkili olduğu, bununla birlikte kadınların toplumsal cinsiyet rollerine bağlı olarak gelişen sorumluluklarını yerine getirebilmek için yaşadıkları zaman sıkıntısının yönetim tercihlerini etkilediği görülmektedir. Ailelerin kadınları yönetici olmaları hususunda desteklememesi ve kadınları yönetim alanında görev almaları için destekleyen etmenlerin olmayışı da kadınların yönetim alanını tercih etmemesinde önemli rol oynamaktadır.Kadın yöneticilerin eğitim kurumlarında sayıca az olmalarının nedenlerini yalnızca yönetim alanını tercih etmemelerinin bir sonucu olarak tanımlamak doğru değildir. Geleneksel toplum yapısının kadını ikincil olarak görmesi, mesleki kalıp yargılar, kadın yöneticilerin sayıca az olmaları, bürokratik engeller ve çevrenin olumsuz bakış açısı da kadınların yönetim kademelerine gelmelerini engellemektedir. Bunun yanı sıra araştırma sonuçları bazı toplumsal etmenlerin kadın yöneticileri desteklediğini ortaya koymaktadır.Okulların toplumsal sistemin bir parçası olması örgüt içerisinde kadın yöneticilere bakış açısını etkilemekte ve kadın yöneticilerin eğitim kurumlarında sayıca az olmalarının örgütsel nedenlerine ilişkin olarak engelleyici ve destekleyici unsurlar ön plana çıkmaktadır. Araştırma sonuçları bürokratik örgüt yapısı, örgüt kültürü, kraliçe arı sendromu, erkek yöneticileri destekleyen yasa ve yönetmeliklerin kadınların yönetim kademelerine gelmelerinde engelleyici bir rol oynadığını, üst yönetimin destekleyici tutumunun, örgüt kültürünün ve bazı yasa ve yönetmeliklerin ise destekleyici bir rol oynadığını göstermektedir.Araştırma sonuçları kadın yöneticilerin eğitim kurumlarında sayıca az olmalarının bir sonucu olarak eylemlerinin daha görünür olduğunu, bu durumun kadın yöneticiler üzerinde performans baskısı yarattığını ve örgüt içerisinde yalnızlık duygusu yaşamalarına neden olduğunu göstermektedir. Çalışmaya katılan kadın yöneticiler eğitim kurumlarında kendilerinin anne olarak görüldüklerini ve bu durumun okul içi ve okul çevresi ile olan iletişimde olumlu bir rol oynadığını belirtmekte ve bu anlamda erkek yöneticilerden farklı olduklarını ifade etmektedirler.Anahtar Kelimeler: Kadın okul yöneticisi, bireysel, toplumsal ve örgütsel etmenler.

The aim of this study is to understand school management from the perspective of female school primcipals and investigate causes and results of being in a minority status in educational institutions. In order to investigate the life experiences of female school principals working in educational institutions, hermeneutics phenemology which is a pattern of qualitative research technique is used in this study. From purposeful sampling methods, criterion sampling and snowball sampling methods are used in this study. Interview technique, which is the main data collecting method of phenemological researches and document analysis are used together. Data is obtained by `Female School Principals Interwiev Form` and notes held during the interview. Data is analyzed by content analysis and codes are discussed and interpreted in the framework of relevant literature.Research results show that female school principals' minority status is due to individual, social and organizational reasons. The individual properties such as having leadership qualifications, being career oriented, ready to take risks are effective in the management choice. Moreover shortage of time as a result of the responsibilities of women is also affecting women's career choices. Lack of family support and absence of the notions supporting female school principals is also playing an important role in their career choices. The minority status of female school principals isn't only identified as a result of individual characteristics. Women' secondary position in society as a result of traditional social structures, occupational stereotypes, minority status of female school principals, red tapes and negative perspectives of people around prevent women's career. However, research results show that some social notions support female school principals.Research results show that bureaucratic organizational structure, organizational culture based on gender discrimination, quenbee syndrome, laws and regulations supporting female school principals affects women' career choices negatively while a supportive attitude of senior management, organizational culture based on equality and some laws and regulations supporting male school principals affect women' career choices positively. Research results also indicate that as a result of minority status of female school principals', their actions are visible and this situation causes performance pressure on female school principals. Research results also state that they feel lonely in their organizations. Female school principals indicate that they see themselves as a mother of the organization and being a mother in school has a positive effect on communication in school and in communication in social institutions. They also state that being a mother is the main difference between female and male school principals. Keywords: Female school principals, individual, social and organizational reasons.