TRT Türk Halk Müziği repertuvarında yer alan Maya türündeki uzun havaların müzikal açıdan incelenmesi

Abstract

Türk halk müziğinde uzun havalar yörelere göre söyleniş tavırlarından dolayı türler arasında farklılık göstermektedir. Her yörenin uzun havası icra yönünden farklıdır. Mayalar belirli bir seyri ve dizisi olan ezgi kalıplarıyla Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da serbestçe söylenen bir türdür.Bu araştırmanın amacı; Türk halk müziğimizin sözlü eserlerinden olan Maya türündeki eserlerin seyir özellikleri bakımından incelenmesi ve değerlendirilmesidir. Bu amaca bağlı olarak, Maya türündeki eserlerin, seyir özellikleri yönünden benzerlik ve farklılıkları incelenmiştir.Bu araştırma, TRT THM repertuvarında yer alan Maya türündeki uzun havaların çeşitli kaynaklarda belirtilen kuramsal bilgiler ile karşılaştırılma yapılması bakımından önem arz etmektedir. Ayrıca yapılan müzikal analizler sonucunda; Türk halk müziğindeki uzun hava türlerinden olan Mayaların kendi içerisinde değerlendirme yapılması bakımından da önemlidir.Bu araştırma, Geleneksel Türk halk müziği uzun hava türlerinden Maya türüne yönelik ezgi özelliklerinin saptanması amacına yönelik betimsel ve karşılaştırmalı bir araştırma olup, tarama modeli ile yapılan bir çalışmadır.Araştırmada farklı yörelere ait TRT THM uzun hava repertuvarında on sekiz adet Maya tespit edilmiş ve bir Maya'nın ses verisine ulaşılamadığından; on yedi adetin dördü araştırmacılar ve derlemeciler tarafından, TRT THM uzun hava repertuvarında repertuvar numarası ve ismi olan fakat notalarına ulaşılamayan on üç adet Maya örneği ise ses verileri bulunup dinlenerek araştırmacı ve danışman tarafından notaya alınmıştır.Araştırma sonucunda, Mayaların seyir özelliklerinin genel olarak Hüseyni dizisinde olduğu, 17 eserden 13'ünün Hüseyni, 2'sinin Basit Gülizar, 1'inin Gerdaniye ve 1'inin Hicaz dizisinde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Eserler arasındaki benzerlik ve farklılıkların eserlerin güçlüsü, ses aralığı, donanım, seyir özelliğinde ve makam dizilerinde olduğu görülmektedir.Anahtar Kelimeler: Türk halk müziği, uzun hava, maya, makamsal analiz

The unmetered folk songs in Turkish folk music differ between genres due to their way of being sung in the region. The unmetered folk songs of each region is different in terms of execution. Maya is a type that is sung freely in Eastern and Southeastern Anatolia, with melody patterns that have a certain course and sequence.The aim of this research is to analyze and evaluate Maya works, which are among the oral works of the Turkish folk music, in terms of the characteristics of their courses. Depending on this purpose, the similarities and differences of the works of Maya works in terms of their course characteristics were examined.This research is important in terms of comparing the Maya unmetered folk songs included in the TRT THM (Turkish Radio and Television Association-Turkish Folk Music) repertoire with the theoretical information stated in various sources. In addition, as a result of the musical analysis, it is also important for the evaluation of Maya works among the other unmetered folk song genres in Turkish folk music.This research is a descriptive and comparative research aimed at determining the melody characteristics of Maya, which is one of the traditional Turkish unmetered folk song genres, and it is conducted with the scanning model.In the study, eighteen Maya were detected in the TRT THM unmetered folk song repertoire of different regions, and since audio data of one Maya work were not achieved, four of the seventeen were found by the researchers and compilers, and the thirteen Maya works with a repertoire number and name in the TRT THM unmetered folk song repertoire, but whose notes were not available, were found and listened to, and the notes were taken by the researcher and the consultant.As a result of the research, it was concluded that the course characteristics of the Mayas were generally in Hüseyni scale, 13 of 17 works were in Hüseyni, 2 of which were in Simple Gülizar, 1 of which was in Gerdaniye and 1 of which was in Hicaz. It is seen that the similarities and differences between the works are in the tone of the works, the sound range, equipment, course feature and the scales of the maqam.Keywords: Turkish folk music, unmetered folk song, Maya, maqam analysis