Trakya bölgesi asit topraklarına kireç ilavesinin bazı makro besin elementlerinin elverişliliğine etkisi üzerine bir araştırma

Abstract

Bu araştırma Trakya Bölgesi' nde ayçiçeği ve buğday tarımı yapılan asit toprakların kireçlenmesi ile bazı makro besin elementlerinin elverişliliğindeki değişikliklerin incelenmesi amacı ile sera koşullarında yapılmıştır. Bunun için asit toprakların yoğun olduğu Saray, Çerkezköy ve Çorlu ilçelerinden 20 adet toprak örneği alınmış ve saksılarda ayçiçeği ve buğday yetiştirilmiştir. Saksılara Trakya'da ayçiçeği ve buğday için ortalama olarak tavsiye edilen azotlu ve fosforlu gübre uygulanmıştır. İki aylık gelişim dönemi sonunda bitkiler hasat e- dilerek gerekli analizler yapılmıştır. Topraklarda yapılan bazı fiziksel ve kimyasal analiz sonuçlarına göre; tekstürel yapının genellikle `kumlu-killi-tın` ve `kumlu- tın` olduğu; pH değerinin ortalama olarak 5,42' den kireçleme ile 7» 33' e yükseldiği görülmüştür, toprak örnekleri nin değişim asitliği değerleri demenin başlangıcında 1,10 ile 5,73 me/100 gr arasındadır. Toprakların organik madde kapsamı % 0,51-% 2,5#, kireç ihtiyacı 370-1350 kg CaCO^/da, KDK'sı 7,36-18,32 me/100 gr, değişebilir Ca+Mg miktarı 3,91-14,80 me/ 10a gr, değişebilir ^ miktarı 0,41-1,30 me/100 gr, değişebilir Ha içeriği 0,05-0,46 me/100 gr ve elverişli P içeriği de 2,92- 20,19 kg PpOc/da arasında değişmektedir. Ayçiçeğinin total N kapsamı kireçleme ile artmış ve ortalama % 2, 92' den % 3,41' e yükselmiştir. Benzer sonuç buğday için de bulunmuştur. Buğdayın total N kapsamı ise kireçleme ile ortalama % 2,81' den % 3,23' e yükselmiştir.- 39 - Kireçleme ile bitkilerin P içerikleri de artmıştır. Bu artışlar ortalama olarak ayçiçeğinde % 0,20'den % 0,27'ye, buğdayda ise % 0,18' den % 0,24' e şeklinde olmuştur. Topraklara kireç ilavesiyle bitkilerin K beslenmelerin de bir azalma meydana gelmiştir. Ayçiçeğinin kireçsiz durumdaki ortalama K kapsamı % 2,75 iken, kireçleme ile ortalama % 2, 48* e düşmüştür. Buğdayın K kapsamı ise kireç ilavesiyle ortalama % 2, 79' dan % 2, 47 'ye düşmüştür. Ast toprak örneklerine kireç verilmesiyle bitkilerin topraktan kaldırdıkları Ga miktarlarında artış meydana gelmiştir. Bu durum ayçiçeğinde ortalama % 2,41'den % 2,66'ya, buğdayda ise % 2,15' den % 2, 51' e yükselme şeklinde gerçekleşmiştir. Bitkilerin Mg içerikleri de kireç uygulanması `ile artmıştr. Ayçiçeğinin Mg içeriği kireçleme ile ortalama % 1,26' dan % 1,46 'ya, buğdayın Mg içeriği ise ortalama % 1,06* dan % 1,35 'e yükselmiştir. Bu araştırma sonuçlarına göre, Trakya'da ayçiçeği ve buğday yetiştirilen asit topraklara kireç uygulanması ile bit kilerin topraktan kaldırdıkları N, P, Ga ve Mg gibi makro be sin elementleri miktarlarında önemli artışlar olmuştur. Buna bağlı olarak ürün miktarlarının da artacağı şüphesizdir. Ancak, kireçleme ile bitkilerin K alımında bir azalma meydana gelmiştir. Kireçleme ile K alımındaki bu azalışın, özellikle K ihtiyacı birçok kültür bitkisinden yüksek olan ayçiçeğinin K beslenmesinde bazı sorunlar ortaya çıkarabileceği unutulma malıdır. Bu arada yöredeki asit toprakların kireç ihtiyaçlarının tesbiti konusunda ayrıntılı çalışmaların yapılması önerilmiştir.

This research was done under greenhouse conditions to determine the application of ground lime stone for acid soils used for the sunflower and. the wheat growing and the availa bility of some macro nutrients in the Thrace Kegion. Twenty soil samples were taken from the towns, Saray, Çerkezköy and Çorlu, where the acid soils were intensive and the sunflower and the wheat were grown. Nitrogen and phosphours fertilizers recommended for the Thrace Region as an avarage, were applied to the pots. The plants were harvested after the two months growing period and the necessary analyses were done. According to the physical and chemical analyses made for the soils, the texture was generally, sandy- clay- loam and sandy-loam; after the ground lime application the mean pH in creased from 5,42 to 7,33. The exchangeable acidity of the soil samples were between 1,10 and 5,73 me/100 g: in- the be- gining of the experiment. The organic matter of the soil was 0,51 #-2,56 %, the lime requirement was 370-1350 kg CaCO^/da, CEO 7,36-18,32 me/100 g, exchangeable Ca-*Mg value 3,91-14,80 me/100 g, exchangeable K value 0,41-1,30 me/100 g, exchangeab le iJia value 0,05-0,46 me/100 g and available P value changed between 2,92 and 20,19 kg PgO^/da. The total mean m content of the sunflower increased with liming and it rised from 2,92 % to 3,41 %, The similar result was found for the wheat. The total mean if content of the wheat increased from 2,81 lo to 3,23 %.- 41 - The P content of the plants increased with liming. These mean increases were from 0,20 % to 0,27 % for the sunflower and from 0,18 % to 0,24 % for the wheat. The K nutrition of the plants reduced with liming. The mean K content of the sunflower was 2,75 % without liming but was 2,48 % with liming. J? or the wheat, it dropped from 2,79 % to 2,47 % with the addition of lime. The amount of Ga taken up by the plants increased with liming of the acid soils. The mean valves increased from 2,41 % to 2,51 % for the wheat. The Mg; content of the plants was also increased with li ming. It increased from 1,26 % to 1,46 % for the sunflower and from 1,06 % to 1,35 % for the wheat. According to the results of the experiments. The amount of macro nutrients like K, P, Ga and Mg taken up by the plants increased with the liming of the acid soils where the sunflo wer and the wheat were grown in Thrace Region. As a result, the yield will also increase. But the K uptake reduced with liming. This reduction may create some problems for the plants like sunflower which need high amount of K. It is also sugges ted that more detailed studies should be made to determine the lime requirments of the soils in the region.