Ekmeklik buğday çeşitlerinin Tekirdağ ekolojik koşullarında bazı özelliklerinin varyabiliteleri üzerine araştırmalar

Abstract

I ÖZET Yüksek Lisans Tezi EKMEKLİK BU?DAY ÇEŞİTLERİNİN TEKİRDA? EKOLOJİK KOŞULLARINDA BAZI ÖZELLİKLERİNİN VARYABİLİTELERİ ÜZERİNE ARAŞTIRMALAR Aynur SAVUR Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı DANIŞMAN: Prof. Dr. Kayıhan Z. KORKUT 1994. Sayfa : 137 Jüri : Prof. Dr. Kayıhan Z. KORKUT Prof. Dr. Temel GENÇTAN Yrd. Doç. Dr. Nezihi SA?LAM 1990-1991 ve 1991-1992 ekim yularında Trakya Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Uygulama Tarlası'nda yapılan bu araştırma ile, verim ve verime etkili özelliklerin dağılımlarındaki değişimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Üretimde kullanılan ve belirli kademeye kadar getirilmiş hatları içeren ekmeklik buğday hat ve çeşitleri materyal olarak kullanılmıştır. 1990-1991 ekim yılında deneme 299 hat ve çeşit kullanılarak 3 tekrarlaman olarak tesadüf bloklarına göre kurulmuştur. 1991-1992 ekim yılında ise Augmented deneme deseni uygulanarak 290 hat ve çeşit ile birlikte, Kate A-l, Kırkpmar 79 ve Saraybosna çeşitleri de standart olarak kullanılmıştır. Araştırmaya alman hat ve çeşitlerde: bitki boyu 1990-1991 ekim yılında 42.58 cm-1 11.09 cm arasında, 1991-1992 ekim yılında ise 40.42 cm- 110.42 cm arasında değişim göstermiştir. Kolleksiyon bahçesinde yer alan bireylerin çoğunluğunun bitki boylarının beklenenn normal dağılım ortalamasından daha düşüktür. En kısa bitki boyu Libellula çeşidinde bulunmuştur. Başak uzunluğu değerleri; ilk yıl 7.20 cm- 13.62 cm arasında, ikinci yıl ise 6.11 cm- 13. 16 cm arasında değişim göstermiştir. Başak uzunluğu açısından kolleksiyon bahçesinde yer alan bireylerin çoğunluğu beklenen normal dağılım ortalamasından daha düşüktür. En uzun başak boyu 177 numaralı hatta görülmüştür. Denemeye alınan çeşit ve hatlarda başakta başakçık sayısı değerleri; ilk yıl 15.88 adet- 23.88 adet, ikinci yıl ise 15.19 adet- 25.05 adet arasında değişim göstermiştir. Kolleksiyon bahçesinde yer alan bireylerin çoğu beklenen normal dağılım ortalamasından daha yüksek performansa sahiptir. En fazla başakta başakçık sayısı 114 numaralı hatta elde edilmiştir. İncelenen hat ve çeşitlerde bin tane ağırlığı birinci yıl 21.750 g- 64.050 g arasında, ikinci yıl ise 26.040 g-63.390 g arasında değişim göstermiştir. Bu özellik açısından kolleksiyon bahçesinde yer alan bireylerin çoğunun beklenen normal dağılım ortalamasından daha yüksek performansa sahiptir. En yüksek bin tane ağırlığı Osicanka çeşidinde gözlenmiştir. Başakta tane sayısı değerleri birinci yıl 23.87 adet-89.67 adet arasında, ikinci yıl ise 15.87 adet-87.81 adet arasında değişmiştir. Kolleksiyon bahçesinde yer alan bireylerin çoğu beklenen normal dağılım ortalamasından daha düşük performansa sahiptirler. En fazla başakta tane sayısı 4 numaralı hatta belirlenmiştir. Denemeye alınan çeşit ve hatlarda başakta tane verimi değerleri ilk yıl, 0.760 g-3.240 g arasında, ikinci yıl ise 0.550 g-3.520 g arasında değişim göstermiştir. Kolleksiyon bahçesinde yer alan bireylerin çoğu beklenen normal dağılım ortalamasından daha düşük performansa sahiptirler. En yüksek başakta tane verimi 177 numaralı hatta gözlenmiştir.nı Bayrak yaprağı ayası alanı değerleri, birinci yıl 14.80 cm2- 48.80 cm2, ikinci yıl ise 6.82 cm2-44.84 cm2arasında değişim göstermiştir. Kolleksiyon bahçesinde yer alan bireylerin çoğu normal dağılım ortalamasından daha düşük performansa sahiptirler. En geniş bayrak yaprak alam NS 7001 çeşidinde elde edilmiştir. İncelenen hat ve çeşitlerde başakta tane verimi ile; başakta tane sayısı, bin tane ağırlığı, başak boyu ve bitki boyu arasında olumlu ve önemli, başakta başakçık sayısı arasında ise olumlu fakat önemsiz ikili ilişkiler belirlenmiştir.

IV SUMMARY Master Thesis STUDIES ON VARIABILITIES OF SOME AGRONOMICAL CHARACTERS IN BREAD WHEAT CULTIVARS UNDER TEKİRDA? ECOLOGICAL CONDITIONS Aynur SAVUR Trakya University Institute of Natural and Aplied Sciences Departmen of Field Crops ADVISOR: Prof. Dr. Rayihan Z. KORKUT 1994, Page : 137 Jury : Prof. Dr. Kayıhan Z. KORKUT Prof. Dr. Temel GENÇTAN Yrd. Doç. Dr. Nezihi SA?LAM The purpose of this research carried out in 1990-1991 and in 1991-1992 was to determine variabilities in the frequency distributions based on data of yield and yield components. Aduanced lines and cultivars of bread wheats were used as material. Randomized complete block deseign was conducted with 3 replications of 299 lines and cultivars in 1990-1991 while augmented design was used for 290 lines and cultivars in 1991-1992. Kate A-l, Kirkpmar 79 and Saraybosna were standarts in the experiments. Plant heights of lines and cultivars in view were between 42.58 cm and 111.09 cm in 1990-1991 and 40.42 cm and 110.42 cm in 1991- 1992. Libellula variety was the shortest. Heights of the most of lines and culticars in the collection were shorter than the mean of an expected normal frequency distribution.V Spike lengths varied from 7.20 cm to 13.62 cm in the former year and from 6.11 cm to 13.16 cm in the latter year. The langest aweragewas obtained from line numbered 177. Lengths of the most of lines and cultivars in the collection were found to be shorter than the mean of an expected normal frequency distribution. Number of spikelets per spike of lines and cultivars in view were between 15.88 and 23.88 in 1990-1991 and 15.19 and 25.05 in 1991-1992. The highest numbers of spikelets per spike was observed in line numbered 114. The most of lines and cultivars in the collection were capable of being more than the mean of an expected normal frequency distrbution as regards this character. As for thousand kernel weights, it varied from 21.750 g to 64.050 g in 1990-1991 and from 26.040 g to 63.390 g in 1991-1992. Variety Osicanka showed heaviest grain weights among other varieties and all lines under discussion. Thousand kernel weight performances of the most of lines and cultivars in the collection were greater than the mean of an expected normal frequency distribution. In 1990-1991, number of grains per spike were between 23.87 and 89.67 but following year it varied from 15.87 to 87.81. Line numbered 4 gave the highest number of grains per spike. The most of lines and cultivars in the collection was in capable of reaching to the mean of an expected normal frequency distribution in relation to this character. Grain yield per spike varied from 0.760 g to 3.240 g in the former year and from 0.550 g to 3.520 g in the latter year. The highest grain yield per spike formed by line numbered 177. The most of lines and cultivars in the collection were found to be less yielding in comparison to the mean of an expected normal frequency distribution.VI Flag leaf area values were between 14.80 cm2 and 48.80 cm2 in 1990-1991 and 6.82 cm2 and 44.84 cm2 in 1991-1992. Variety NS 7001 possessed the largest flag leaf area among all lines and cultivars in view. Mostly lines and cultivars in the collection performed smaller flag leaf areas as compared to the mean of an expected normal frequency distribution. Grain yield per spike was found to be positively and significantly correlated to number of grains per spike, spike length and plant height but positively and insignificantly to nubber of grains per spike from evaluation of 2-year results together.