Trakya koşullarında şehirali-90 (Phaseolus vulgaris L. varnanus dekap.) bodur fasulye çeşidinde ekim sıklığının verime etkileri

Abstract

ÖZET Yüksek Lisans Tezi TRAKYA KOŞULLARINDA ŞEHİRALİ-90 (Phaseolus vulgaris L. var. nanus DEKAP.) BODUR FASULYE ÇEŞİDİNDE EKİM ZAMANI ve EKİM SIKLI?ININ VERİME ETKİLERİ İlkay YURTERİ Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Sezen ŞEHİRALİ 1995, Sayfa: H TPU L- Jüri: Prof. Dr. Sezen ŞEHİRALİ Jüri: Prof. Dr. Temel GENÇTAN Jüri: Yrd. Doç. Dr. Nezihi SA?LAM Bu araştırma Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü 'nün deneme tarlalarında 1994 yılında bölünmüş bölünen parseller deneme desenine uygun olarak kurulmuş ve çalışmada Trakya koşullarında Şehirali-90 (Phaseolus vulgaris L. var. nanus DEKAP.) bodur fasulye çeşidinde ekim zamanı ve ekim sıklığının verime etkileri incelenmiştir. Elde ettiğimiz sonuçlara göre, Şehirali-90 bodur fasulye çeşidinde ekim zamanı ve sıklığına göre bitki boyu 46.58-50.20 cm, dal sayısı 3.08-6.88 adet/bitki, yaprak sayısı 8.60-15.28 adet/bitki, yaprakcık boyu 9.69-12.08 cm, yaprakcık eni 5.45-6.54 cm, bitkideki bakla sayısı 7.25-14.04 adet/bitki, bakla boyu 8.23-9.20 cm, bakla eni 7.95-8.22 mm, bakladaki tane sayısı 2.08-2.58 adet, tane uzunluğu 10.02-10.54 mm, tane genişliği 5.39-5.52 mm, tane kalınlığı 5.98-6.17 mm, 100 tane ağırlığı 41.19-41.33 g, bitki tane verimi 9.14-22.52 g, bitki biyolojik verimi 20.82-43.24 g, hasat indeksi %43. 03-52.08 vedekara tane verimi 192.93-288.41 kg/da arasında değişiklik göstermiştir. Her ekim zamanında incelenen öğeler arasında ikili ilişkilere göre, dekara tane verimi ile bitkideki bakla sayısı (0.575**, 0.612**, 0.676**), bakladaki tane sayısı (0.446**, 0.455**, 0.571**), bitki boyu (0.497**, 0.508**, 0.583**), ve hasat indeksi (0.323**, 0.351**, 0.364**) arasındaki ilişkiler olumlu ve önemli bulunmuştur. Dekara tane verimi bağımlı değişken seçilerek her üç ekim zamanı için yapılan path analizlerinde, dekara tane verimini doğrudan olumlu yönde etkileyen öğelerin bitkideki bakla sayısı (0.8949, 0.8417, 0.9808), bakla boyu (0.7925, 0.8120, 0.8155), bakladaki tane sayısı (0.4609, 0.4856, 0.5236), tane uzunluğu (0.4432, 0.4736, 0.5036), dal sayısı (0.1784, 0.1754, 0.1793), hasat indeksi (0.1478, 0.1676, 0.1939) ve 100 tane ağırlığı (0.1679, 0.1685, 0.1788) olduğu saptanmıştır. Yukarıda açıklanan verilerin ışığı altında Şehirali-90 bodur fasulye çeşidi için uygun ekim zamanının 17 Nisan-4 Mayıs tarihleri arası; en uygun ekim sıklığının ise 45 x 10 cm olduğu söylenebilir. Öte yandan fasulye ıslah çalışmalarında güvenilir seçme öğeleri olarak bitkideki bakla sayısı, bakla boyu, bakladaki tane sayısı, tane uzunluğu, dal sayısı 100 tane ağırlığı ve hasat indeksi dikkate alınmalıdır.

ABSTRACT Master Thesis THE EFFECTS OF SOWING DATE AND PLANT DENSITY ON THE YIELD OF ŞEHİRALİ-90 (Phaseolus vulgaris L. var. nanus DEKAP.) DRY BEAN VARIETY UNDER TRAKYA CONDITIONS İlkay YURTERİ Trakya University Institute of Natural and Applied Sciences Department of Field Crops Advisor: Prof. Dr. Sezen ŞEHİRALİ 1995, Page: Jury: Prof. Dr. Sezen ŞEHİRALİ Jury: Prof. Dr. Temel GENÇTAN Jury: Yrd. Doç. Nezihi SA?LAM This research was conducted according to split split plot trial design in the experimental fields of the Vineyard Research Institute in Tekirdağ in 1994. It was aimed to determine the effects of sowing date and plant density on the yield and yield components of Şehirali-90 (Phaseolus vulgaris L. var. nanus DEKAP.) dry bean variety under Trakya Conditions. The results which were obtained according to the sowing time and sowing density were differ between in; plant height 46.58-50.20 cm, number of branch 3.08-6.88 unit/plant, number of leaf per plant 8.60-15.28 unit/plant, leaflet length 9.69-12.08 cm, leaflet width 5.45- 6.54 cm, pod per plant 7.25-14.04, pod length 8.23-9.20 cm, pod width 7.95-8.22 mm, number of seed in pod 2.08-2.58, seed length 10.02-10.54 mm, seed width 5.39-5.52 mm, seed thickness 5.98-6.17 mm, 100 seed weight 41.19-41.33 g, seed yield per plant 9.14-22.52 g,biological yield 20.82-43.24 g, harvest index 43.03-52.08% and grain yield 192.93-288.41 kg/da. According to the results which were investigated under three sowing time, it was found significant and positive correlation between grain yield per decar and pod per plant (0.575**, 0.612**, 0.675**), number of seed per pod (0.446**, 0.455**, 0.571**), plant height (0.497**, 0.508**, 0.583**), and harvest index (0.323**, 0.351**, 0.364**). According to the path analyses in three sowing time in which grain yield per decar was taken as dependent variable, pod per plant (0.8949, 0.8417, 0.9808), pod length (0.7925, 0.8120, 0.8155), number of seed per pod (0.4609, 0.4856, 0.5236), seed length (0.4432, 0.4736, 0.5036). branch number (0.1784, 0.1754, 0.1793), harvest index (0.1478, 0.1676, 0.1936) and 100 seed weight (0.1679, 0.1685, 0.1788) were found to be primary components which were directly and positively effective on yield. According to the results which were explained till here, it can be recommended that, the best sowing dates are between April 17 and May 4 and the best sowing norm is 45 x 10 cm for Şehirali-90 dwarf dry bean variety in the ecological conditions of Trakya. On the other hand, pod per plant, pod length, number of seed in plant, seed length, branch number, harvest index and 100 seed weight are can be used as dependable selection criteria in dry bean breeding studies.