Çorlu bölgesinde kesime giren büyükbaş hayvanların ırk, yaş, cinsiyet ve canlı ağırlıklarının, mamülderi kalitesine ve verimine olan etkilerinin araştırılması

Abstract

56 ÖZET Bu çalışmada, Çorlu Mezbahasında kesime giren büyükbaş hayvanlarda, hayvanın doğasına bağlı etmenlerden, ırkın, cinsiyetin, yaşın ve canlı ağırlığın, mamulderi verimine ve kalitesine olan etkileri araştırılmıştır. Çalışma kapsamına 67 adet hamderi alınmıştır. Çalışma kapsamına alınan tüm hamderilere, mamulderi aşamasına kadar aynı işlemler uygulanmıştır. Her materyal için, canlı ağırlık, hamderi ağırlığı, hamderi kalınlığı, hamderi ağırlığının canlı ağırlığa oranı, mamulderi alanı, mamulderi alanının canlı ağırlığa oranı, mamulderi alanının hamderi ağırlığına oranı ve mamulderi kalitesi ölçütleri belirlenmiştir. Aşağıda belirtilen gruplarda, bulunan değerlerin, karşılaştırmaları yapılmıştır. a) Irkın etkisini araştırmak için, Holstein (n=46), Montofon (n=11) ve Yerli (n=10) olmak üzere 3 ırk grubu oluşturulmuştur. Ayrıca, 60 aylık ve yukarısı yaşta dişi büyükbaşlarda, ırkın, deri özellikleri üzerine etkisini araştırmak için, Holstein (n=7), Montofon (n=5) ve Yerli (n=6) olmak üzere 3 ırk grubu oluşturularak karşılaştırmaları yapılmıştır. b) Cinsiyetin etkisini araştırmak için, tüm materyalde, erkek (n=41) ve dişi (n=26) cinsiyet grupları karşılaştırılm ıştır. c) Yaşın etkisini araştırmak için, tüm materyalde, 9-14 aylık (n=21), 15-23 aylık (n=21), 24-60 aylık (n=12) ve 60 ay yukarısı (n=13) olmak üzere 4 yaş grubu oluşturulmuştur. Ayrıca, dişi Holsteinlerde, yaşın deri özellikleri üzerine etkisini araştırmak için, 9-23 aylık (n=4) ve 23 ay yukarısı (n=8) olmak üzere 2 canlı ağırlık grubu oluşturularak karşılaştırmaları yapılmıştır.57 d) Canlı ağırlığın etkisini araştırmak için, tüm materyalde, 210- 360 kg (n=14), 361-500 kg (n=20), 501-650 kg (n=12) ve 650 kg (n=21) yukarısı olmak üzere 4 canlı ağırlık grubu oluşturulmuştur. Aynca, 12-36 aylık erkek Holstelnlerde, canlı ağırlığın deri özellikleri üzerine etkisini araştırmak için, 350-500 kg (n=10), 501-650 kg (n=6) ve 650 kg yukarısı (n=18) olmak üzere 3 canlı ağırlık grubu oluşturularak karşılaştırmaları yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar şöyle özetlenebilir. a) Materyalin tümünde ve 60 yukarı aylık dişi büyükbaşlarda, Holstein ve Montofon ırklarının, Yerli ırka göre; canlı ağırlık, hamderi ağırlığı, mamulderi alanı ve mamulderi kalitesi ölçütleri bakımından daha verimli oldukları (p<0,01) saptanmıştır. 1 kg. canlı ağırlıktan elde edilen mamulderi alanı ve hamderi kalınlıkları açısından anlamlı fark bulunmazken, hamderi ağırlığı başına en fazla mamulderi alanını Yerli ırk vermiştir (p<0,0l). b) Materyalin tümünde, 9-23 ay yaş grubundaki büyükbaş hayvanların; canlı ağırlık, hamderi ağırlığı, mamulderi alanı ve mamulderi kalite sınıfı ölçütleri bakımından, diğer yaş gruplarına göre, daha üstün oldukları (p<0,01) anlaşılmıştır. Holstein ırkında, yaşın deri özellikleri üzerine etkisi karşılaştırdığında ise; canlı ağırlık ortalamasının 23 ay yukarısı yaş grubunda daha yüksek (p<0,01) olmasına rağmen, mamulderi alanı (p<0,05) ve mamulderi kalitesi (p<0,01), 9-23 ay yaş grubunda daha yüksek bulunmuştur.58 c) Materyalin tümünde, canlı ağırlık gruplarının deri özellikleri üzerine etkisi karşılaştırıldığında, ağırlığın artmasıyla hamderi ağırlığı ve mamulderi alanının arttığı (p<0,01) saptanmıştır. Canlı ağırlık ve hamderi ağırlığı birimi başına elde edilen mamulderi alanı ise, ağırlık arttıkça azalmıştır (p<0,01). Elde edilen mamulderilerin, yüksek ağırlık gruplarında daha kaliteli olduğu (p<0,05) bulunmuştur. 12-36 aylık erkek Holsteinlerde canlı ağırlığın deri özellikleri üzerine etkisi araştırıldığında da yukarıdakine benzer sonuçlar elde edilmiştir. Ancak bu grupta canlı ağırlığın mamulderi kalitesi üzerine etkisi istatistiksel olarak önemsiz bulunmuştur. d) Materyalin tümünde, erkek büyükbaşların dişilere göre; canlı ağırlık, hamderi ağırlığı, mamulderi alanı, hamderi kalınlığı ve mamulderi kalite sınıfı ölçütleri bakımından üstün oldukları (p<0,01) bulunmuştur. Dişi büyükbaşlardan, canlı ağırlık ve hamderi ağırlığına oranla, daha fazla mamulderi alanı elde edilmiştir (p<0,01). Erkek büyükbaşlardan elde edilen ham derilerin dişilere göre daha kalın oldukları (p<0,05), hamderi ağırlığının caniı ağırlığa oranlarında ise istatistiksel açıdan önemli fark olmadığı bulunmuştur.

59 SUMMARY This study is concerned with the investigation of the certain physical properties of hides such as, sex, age race and those of which related to the nature of the cattle themselves, taken to be killed in Çorlu abbatoir. In addition, how the features mentioned above effect the productiviity and the quality of leather manufacturing are tried to report. The content of this study includes 67 raw leather materials. The same procedure is applied to all materials till the phases of leather manufacturing. For each material, lively weight, raw weight and thickness are considered. Besides, the ratio of raw weight to lively weight, in addition the ratio of manufacturedleather surface to raw weight and the qualities of leather manufacturing are also graded. The findings are compared in the following groups. a) Three different race groups such as Holstein (n=46), Montofon (n=11), and native (n=10) are taken to demonstrate the effects of the race. Three different types of races such as, Holstein (n=7), Montofon (n=5) and native (n=6) are also considered in order to compare the indication on the effect of the race on the qualities of the female cattle hides, aged 60 months and more. b) To point out the effect of sex, male (n=41) and female (n=26) sexual types are compared in all materials. c) To investigate the effects on ages 4 different age graded types are formed in all materials as below; aged 9-14 months (n=21), aged 15-23 months (n=21), aged 24-60 months (n=12) and aged 60 months and more (n=13). Two different types of lively weight groups, suchs as aged 9-23 monts (n=14) and aged 23 months and more (n=8) are also formed to express the effect on the qualities of the female Holstein's hides due to their ages. Then they are compared.60 d) 4 different types of weighing groups are obtained to searc the effects of lively weight thorough all materials as indicated below; weihed 210-360 kgms (n=14), weighed 361-500 kgms (n=20), weighed 501-650 kgms (n=12) and weighed 651 kgms and more (n=21). Forming 3 different types of lively weighing groups, the effects of lively weight on the qualities of male Holstein hides aged 12-36 months are undergone as listed below; weighed 350-500 kgms (n=10), weighed 501-650 kgms (n=6) and weighed 651 kgms and more (n=18). The results may be summarized as fallows: a) In all materials, especially the female cattle aged 60 monhs and more relatwely the native races of Holstein and Montofon themselves are indicated more productive (p<0,01) among the others, due to their lively weight, raw skin weight, leather manufacturing surface and the measurements of productive leather quality. No consideralde differences are noted in accordance with the leather manufacturing surface, gained 1 kg of lively weight and raw skin thickness. The most productive leather is gained through native race (P<0,01). b) Owing to lively weight, raw skin weight, raw skin weight, leather manufacturing properties, related to the cattle aged 9-23 months are indicated more productive in all materials (p<0,01) than another ones according to the other age groups. As comparing the age influencies on leather qualities in Holstein's it is posible to find out the average of lively weight in 23 months and more is higher (p<0,01). Although this result, the leather manufacturing leather surface (p<0,05) and leather manufacturing productivity is also pointed out as the highest grade aged in groups 23 months and more.61 c) Trough comparing the effects on lively weight groups on leather qualities in all materials, it is observed that weight, getting higher could cause to increase the weight in lively weight and leather manufacturing leather surface (p<0,01). Leathe manufacturing surface, gained by per unit of lively weight and raw skin weight decreased (p<0,01). When the weight is getting higher, it is also noted that the leather manufacturing, gained earlier is more productive (p<0,05) in high weight groups. When the effects of lively weight on leather qualities are investigatedin male Holstein's, aged 12-36 months. Similar results mentioned above are noted. So, the effects of lively weight on the qualities of leather manufacturing is neglected. d) It is concludet that male cattle are more productive ones than female cattle in all materials in accordance with their lively weight, raw weight, raw thickness, leather manufacturing surface and quality of the surface of leather productivity. Most productive leather surface is acquaired in female cattle with the respect of their lively weight, raw weight thickness (p<0,01). Raw skin, gained by male cattle is noted that they are thicker then the raw skins gained by male cattle (p<0,05). It is also that no identical differences are noted between the ratio of lively weight to raw weight.