Biçim zamanının Sorghum-Sudan (Sorghum vulgare ssp. sudanense verim ve verim unsurlarına etkisi

Abstract

VI ÖZET YÜKSEK LİSANS TEZİ BİÇİM ZAMANININ SORGHUM-SUDAN (Sorghum vulgare ssp. sudanense) MELEZİNDE VERİM VE VERİM UNSURLARINA ETKİSİ DERYA YAMAN TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ TARLA BİTKİLERİ ANA BİLİM DALI DANIŞMAN: PROF. DR. A. SERVET TEKELİ Biçim zamanının Sorghum-Sudan melezinde verim ve verim unsurlarına etkisini belirlemek amacıyla yapılan bu araştırma, 1995 yılında Trakya Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü uygulama alanında yapılmıştır. Araştırma materyali olarak Pioneer 988 melezi kullanılmıştır. Araştırma bölünmüş parseller deneme desenine göre yürütülmüştür. Salkım çıkarma öncesi dönemde ve salkım çıkarma devresinde iki biçim yapılarak bitkiler hasat edilmiştir. Araştırma da gözönünde bulundurulan başlıca verim ve verim kriterleri, bitki boyu, yaprak sayısı, yaprak ayası eni ve boyu, yaprak ağırlığı, sap ağırlığı, yaprak/sap oranı, sap çapı, tek bitki ağırlığı ve yeşil ot verimidir. Bu kriterler doğrultusunda araştırma sonuçlarını aşağıdaki gibi özetlemek mümkündür.vıı Buna göre, en yüksek bitki boyu ortalaması birinci biçimin salkım çıkarma devresinde 217.0 cm olarak saptanmıştır. Bitki boyu ortalamasının en düşük olduğu dönem ise ikinci biçimin salkım çıkarma öncesi dönemidir. Bu dönemdeki bitki boyu ortalaması 88.0 cm'dir. Yaprak sayısı, en fazla 10.7 (adet) olarak birinci biçimin salkım çıkarma öncesinde yer almaktadır. En az 5.1 (adet) oranı ile ikinci biçimin salkım çıkarma öncesi döneminde olduğu saptanmıştır. Yaprak sayısı ortalamaları birinci biçimde, salkım çıkarma devresinden, salkım çıkarma öncesi devreye doğru yükseliş gösterirken; ikinci biçimde ise tam tersi bir yükseliş göstermektedir. En yüksek yaprak ayası boyunun 75.3 cm ile birinci biçimde salkım çıkarma öncesi devrede ortaya çıktığı görülmüştür. En düşük yaprak ayası boyunun ise 36.5 cm ile ikinci biçim zamanındaki salkım çıkarma öncesi devrede elde edildiği görülmektedir. Yaprak ayası eni salkım çıkarma öncesi devresinde 5.7 cm ile en yüksek, ikinci biçim zamanındaki salkım çıkarma öncesi devrede 2.8 cm ile en düşük oranı vermiştir. Yaprak ağırlığı, en yüksek birinci biçimin salkım çıkarma öncesinde 32.6 gr. olarak bulunmuştur. En düşük değer ise 3.3 gr. ile ikinci biçmin salkım çıkarma öncesi devresindedir. « Sap ağırlığı, en yüksek 115.5 gr değeriyle birinci biçimin salkım çıkarma devresindedir. En düşük olarak 7.7 gr. ile ikinci biçimin salkım çıkarma devresinde elde edilmiştir. Yaprak/sap oranının, ikinci biçimindeki salkım çıkarma öncesi devrede 0.62 gr. ile en yüksek değeri aldığı, birinci biçimdeki salkım çıkarma devresinde ise 0.26 gr. ile en düşük değeri aldığı gözlenmiştir.VM Sap çapı bakımından en yüksek değer 6.3 mm ile ikinci biçimin salkım çıkarma devresinde görülmüştür. En düşük değerinde 0.5 mm olarak saptandığı dönem, ikinci biçimdeki salkım çıkarma öncesi devredir. Tek bitki ağırlığı açısından en yüksek değer 144.2 gr. olarak birinci biçimin salkım çıkarma devresinde bulunmuştur. En düşük olarak da 1 1 0 gr. ile ikinci biçimin salkım çıkarma öncesi devresinde olduğu gözlenmiştir. En son yeşil ot verimine gelindiğinde, bu kritere ait biçimin en yüksek verimin 5000 kg/da olarak salkım çıkarma devresindeki birinci biçimde 480 kg/da olarak ise en düşük verim, salkım çıkarma öncesi dönemdeki ikinci biçimde saptanmıştır. Bu araştırmada, değerlerin genelde birinci biçimin salkım çıkarma devresinde daha yüksek olduğu görülmektedir. ANAHTAR KELİMELER: Sudanotu, Pioneer 988, Bitki boyu, Yaprak sayısı, Yaprak ayası eni, Yaprak ayası boyu, Sap çapı, Yaprak/Sap oranı, Yaprak ağırlığı, Tek bitki verimi, Yeşil ot verimi.

IX SUMMARY MASTER THESIS EFFECT OF THE FORMING TIME ON THE PRODUCE AND ELEMENTS OF PRODUCE OF SORGHUM-SUDAN DERYA YAMAN THRACE UNIVERSITY INSTITUTE OF NATURAL SCDZNCES DEPARTMENT OF FffiLD CROPS ADVISOR: A. SERVET TEKELİ, Prof. PhD This study has been parformed with the aim to determine the effect of the forming time on the produce and elements of produce of Sorghum-Sudan half- breed and realized in the research and practice field of Thrace University Tekirdağ Agricultural Faculty Department of Field Plants in the year 1995. As research material Pioneer 988 half-breed has been used. The research has been executed according to the plot experimental design, divided into random blocks. Two forms were obtained in this experiment. The plants were harvested as the first and second forms in pre-hanging-raise phase and hanging raise phase. The main produce and produce criteria considered include the plant height, number of leaves, width and length of the leaf, weight of the leaf, weight of the peduncule, rating of leaf/stem, diameter of the stem, weight of single plant and green grass produce. Within the framework of such criteria the results can be summarized as follows.The average of tallest plant has been found out to be 217.0 cm in the phase of the hanging-raise term of the first form. The lowest average has been obtained in the pre-hanging-raise of the second form. The average plant height is 88.0 cm. The maximum leaf number is obtained in the pre-hanging-raise phase as 10.7 (pc). The minimum number is found out to be in the pre-hanging-raise phase as 5.1 (pc). The average of the leaf numbers presents an improvement form hanging-raise towards the pre-hanging-raise of the first form, however a reverse improvement for the second form. It has been observed that the longest edge of the leaf, namely 79.3 cm. is found in the pre-hanging-raise of the first form. The shortest edge is obtained in the pre-hanging-raise of the second form. The attitude of the width of the edge of the leaf is parallel to that of the length, and tha maximum value as 5.7 cm has been found out in the pre-hanging-raise of the first form and the minimum as 2.8 cm in the pre-hanging-raise of the second form. The highest weight has been determined as 32.6 gr. in the pre-hanging- raise of the first form. The minimum value as 3.3 gr. was found in the pre-hanging- raise of the second form. The weight of stem is highest in the pre-hanging-raise of the first form, being 1 15.5 gr. And lowest the pre-hanging-raise of the second form. It has been observed that the leaf/stem ratio was highest in the pre-hanging- raise of the second form, 0.62 gr. And lowest the pre-hanging-raise of the first form, 0.26 gr. 6.3 mm was the highest value for diameter of stem, obtained in the pre-hanging-raise of the second form. The lowest value as 0.5 mm was observed in the pre-hanging-raise of the first form.XI The highest score for the weight of single plant, 144.2 gr, was found in the pre-hanging-raise of the first form. The minimum score, 1 1.0 gr, was found in the pre-hanging-raise of the accond form. Finally, the produce of green grass was evaluated, the max produce regarding this criteria was in the pre-hanging-raise of the first form as 5000 kg/da. The minimum, 480 kg/da, was found in the pre-hanging-raise of the second form. In this study it has been found out that the values were in general higher in the pre-hanging-raise of the first form. KEY WORDS: Sudangras, Pioneer 988, lenght of the plant, number of plant, width of the edge of a leaf, lenght of the edge of a leaf, diameter of stem, leaf/stem ratio, weight of the leaf, weight of single plant, green grass produce.