Yabani ve kültürü yapılan buğday çeşitlerinin morfolojik ve fizyolojik özellikleri ile verim unsurları yönünden farklılıklarının saptanması

Abstract

ÖZET Yüksek Lisans Tezi YABANİ VE KÜLTÜRÜ YAPILAN BU?DAY ÇEŞİTLERİNİN MORFOLOJİK VE FİZYOLOJİK ÖZELLİKLERİ İLE VERİM UNSURLARI YÖNÜNDEN FARKLILIKLARININ SAPTANMASI Elvin SARA Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Ana Bilim Dalı Danışman: Prof. Dr. Temel GENÇTAN 1996, Sayfa: 86 Jüri: Prof. Dr. Temel GENÇTAN Jüri: Prof. Dr. Sezen ŞEHİRALİ Jüri: Yrd. Doç. Dr. Nezihi SA?LAM Bu araştırma; T.Ü. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümü Uygulama ve Araştırma Tarlası' nda 1992/93 ve 1993/94 ekim yıllarında tesadüf blokları deneme desenine göre kurulmuş ve çalışmada yer alan 8 yabani buğday türü ile Trakya Bölgesi' nde yaygın olarak yetiştirilen 4 ekmeklik ve 4 makarnalık buğday çeşidinin morfolojik ve fizyolojik özellikleri ile verim unsurları yönünden farklılıkları incelenmiştir. 1992/93 ve 1993/94 ekim yıllarından elde ettiğimiz ortalama değerlere göre; sap uzunluğu 144.2-79.6 cm, bitkide kardeş sayısı 6.6- 2.4 adet, bitkide başak sayısı 4.9-2.4 adet, bayrak yaprağı alanı 34.0- 17.6 cm2 başaklanma gün sayısı 65.4-41 gün, başak uzunluğu 15.65- 6.4 cm. başakta tane sayısı 63.4-22.9 adet, başakta tane ağırlığı 2.39- 0.62 g, tek bitki verimi 4.88-1.82 g, saplı ağırlık 7.67-4.97 g, hasat indeksi %43-%24, bin tane ağırlığı 57.9-26.8 g, dekara verim 580.6- 142.0 kg/da, ilk yaprak uzunluğu 19-13 cm, çimkını uzunluğu 13.4-8.6 cm, kök sayısı 4.6-3.2 adet, kök uzunluğu 20.2-14.2 cm. kök kurumadde ağırlığı 0.073-0.04 g, sürgün kurumadde ağırlığı 0.28-0.14 g, toplam kurumadde ağırlığı 0.35-0.18 g, kök/sürgün kurumadde ağırlığı oranı 0.65-0.21, toplam kurumadde içinde kök oranı %35.9- % 17.3 arasında değişmektedir.1992/93 ve 1993/94 ekim yıllarında incelenen özellikler arasında dekara verim ile; başakta tane ağırlığı (r=0.738**), başakta tane sayısı (r =0.688**), hasat indeksi (r=0.684**), tek bitki verimi (r=0.651**), bayrak yaprağı alanı (r=0.473**), bin tane ağırlığı (r = 0.435**) ve başak uzunluğu (r = 0.421**) arasında olumlu ve önemli ilişkiler bulunmuştur. Dekara verim ile; başaklanma gün sayısı (r = -0.648**), bitkide kardeş sayısı (r = -0.594**), sap uzunluğu (r = -0.586**), bitkide başak sayısı (r = -0.536**) arasında ise olumsuz ve önemli ilişkiler saptanmıştır. Araştırmamızdan elde edilen sonuçlara göre yabani buğday çeşitleri ile kültür çeşitleri kıyaslandığında; bitki boyu, saplı ağırlık, başaklanma gün sayısı, bitkide kardeş ve başak sayısının yabani buğdaylarda fazla, kültürü yapılan buğday çeşitlerinde ise; başakta tane sayısı ve ağırlığı, bayrak yaprağı alanı, bin tane ağırlığı, hasat indeksi ve dekara verimin ; yüksek olduğu dikkati çekmiştir.

SUMMARY (Master Thesis) DETERMINATION OF DIFFERENCES FROM THE POINT AT VIEW OF MORPHOLOGICAL AND PHYSIOLOGICAL CHARACTERS AND YIELD COMPONENTS OF THE WILD AND CULTIVATED WHEAT VARIETIES Elvin SARA Trakya University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Field Crops Supervisor: Prof. Dr. Temel GENÇTAN Juri: Prof. Dr. Sezen ŞEHİRALİ Jüri: Yrd. Doç. Dr. Nezihi SA?LAM This research was carried out as randomized block design in the experimental field of Field Crops Department of Agricultural Faculty of Trakya University during 1992/1993 and 1993/1994 growing seasons and differences from the point of view at morphological and physiological characters and yield components of the 8 cultivated wheat varieties (4 bread wheat and 4 macaroni wheat) which they are grown as widely in our region and 8 wild wheat varieties were examinated. According to results obtained from experiment during 1992/93 and 1993/94 growing seasons; stem length, tiller number/plant, spike number/plant, number/spike, grain number/spike, grain weight/spike, grain yield/plant, biological yield, harvesting index, thousand kernel weight, grain yield per decare, first leaf length, coleoptile length, root number, root length, dry matter weight/root, dry matter weight/shoot, dry matter weight of root/shoot and root ratio in sum dry matter, characters varied between 65.4-41.0 days 15.65-6.4 cm. 28.7-17.8 number, 63.4-22.9 number, 2.39-0.62 g, 1.88-1.82 g, 7.67-4.97 g, 43- 24 %, 57.9-26.8 g, 580-142.0 kg/da, 19-13 cm, 13.4-8.6 cm, 4.6-3.2 number, 20.2-14.2 cm, 0.073-0.04 g, 0.35-0.18 g, 0.65-0.24 g, 35.9- 17.3 % respectively. According to simple relations between characters examined in the experiment during 1992/93 and 1993/94; it was found that there was significant and positive relations between grain yield per decare withgrain weight/spike (r = 0.735**), grain number/spike (r = 0.688**). harvesting index (r = 0.684**), grain yield/plant (r = 0.651**), flag leaf area (r = 0.473**), thousand kernel weight (r = 0.435**) and spike length (r = 0.421**). It was determined that significant and negative relations between the characters of grain yield per decare with days number for heading (r = -0.648**), tillers number/plant (r = -0.594**), stem length (r = -0.586**), and spike number/plant (r = -0.536**). According to results obtained in this research; in the comparison between wild and cultivated wheat varieties, it was found that plant height, biological yield, days number for heading spike and tillers number/plant characters were higher in wild wheat varieties. Although grain number/spike, grain weight/spike, flag leaf area, thousand kernel weight, harvesting index and grain yield per decare were higher in cultivated varieties.