Farklı besin kaynakları ve çözeltilerin, perlit torba kültürüyle yetiştirilen marul ve domateste, gelişme ve verim üzerine etkisi

Abstract

VIII ÖZET I. Marul Denemesi Bu çalışma 1993-94 sonbahar-ilkbahar yetiştirme döneminde Lobjoits Green çeşidiyle yapılmıştır. Kalsiyum kaynağı olarak; alçı taşı (Jips), CaS04.2H20 (%23 Ca, %19S) ve toz alçı, CaS04.1/2H20 (%28 Ca, %22S) perlit ortamına 10 g/l olarak temel gübre şeklinde karıştırılmış; amonyum içeren kalsiyum nitrat, 5Ca(N03)2 NH4NO3.IOH2O (%19 Ca, %14.2N03-N, %1.3NH4- N) ve saf kalsiyum nitrat, Ca(No3)2.4H20 (%17Ca, %12 NO3-N) ise çözelti şeklinde verilmiştir. Farklı besin çözeltilerinin hazırlanmasında, NHU-N'u (%4, 9, 13, 14 ve 17) ile N, P, K, Ca, S, Mg, Fe, Mn ve Zn'nin değişik seviyeleri esas alınmıştır. Sonuçta iki temel gübre ve sekiz farklı besin çözeltisiyle, faktöriyel olmayıp, denenmek istenen özelliklere göre bir araya getirilmiş dokuz farklı besin kombinasyonu ve bir kontrol (toprak) olmak üzere, 10 konulu bir araştırma, tesadüf blokları deneme desenine göre, üç yinelemeli olarak yapılmıştır. Pazarlanabilir baş ağırlığı, perlit torba kültürüyle yetiştirilen ve kalsiyumu Ca(N03)2.4H20 çözeltisi şeklinde içerip, D + E derişik çözelti kombinasyonunun oluşturduğu ve mg/L olarak 244 N ( % 1 3 NH4-N), 35 P, 266 K, 162 Ca, 37 Mg, 39 S, 3.9 Fe, 0.6 Mn, 0.4 B, 0.2 Cu ve 0.05 Mo sağlayan konuda en yüksek (972 g/bitki), toprak parselinde ise en düşük (636 g/bitki) olup, perlit torba kültürüyle yetiştirilen konular içinden ise A+G derişik gübrelerini içeren ve NH4- N*u seviyesi %17 olan 7 nolu konu en düşük (668 g/bitki) verim sağlamıştır.IX II. Marul Denemesi Bu deneme 1994-95 sonbahar-ilkbahar döneminde yapılmıştır. Çözeltilerin hazırlanmasında, ilk denemenin sonuçları dikkate alınarak NH4-N'unun düşürülmesi esas alınmış, ayrıca Lobjoits Green' e ek olarak Manevert çeşidi de denemeye katılmıştır. Araştırma bulgularına göre, toprak parsellerinde yetiştirilen bitkilerin daha erkenci olduğu belirlenmiştir. Kalsiyum kaynağı olarak 5Ca(NO3)2.NH4NO3.10H2O'nun çözelti halinde uygulandığı, saf K2SO4 içeren ve derişik C + D kombinasyonunun oluşturduğu ve mg/L olarak 216 N (% 12 NH4-N), 30 P, 270 K, 177 Ca, 37 Mg, 88 S, 4 Fe, 0.6 Mn, 0.4 B, 0.2 Cu, 0.4 Zn ve 0.05 Mo içeren konudan en yüksek pazarlanabilir bitki ağırlığı (1166 g/bitki) sağlanmış olmasına karşın, baş kalitesinin iyi olmadığı (uç yanıklığı %83 ve başın sıkılık durumu %50) görülmüş, kalsiyumun temel gübre şeklinde jips olarak verildiği ve derişik K çözeltisinin uygulandığı konudan en düşük (763 g/bitki), toprak parsellerinden ise 875 g/bitki verim sağlanmıştır. Verim yönünden kalsiyum kaynağı olarak en iyi sonuç 5Ca(NÛ3)2. NFUNCb.lOHbO'dan alınmış, bunu sırasıyla toz alçı ve jips izlemiştir. Toz alçı ve jipsin normal Mg ve iz elementlerle yaptığı kombinasyon, proteinate şelat halindeki Mg ve iz elementlerle yaptığı kombinasyona göre daha iyi sonuç vermiştir. Lobjoits Green çeşidi, gerek baş kalitesi (%90 sıkı baş) ve gerekse de erkencilik yönünden Manevert çeşidinden daha üstün olmasına karşın, verim yönünden daha düşük bulunmuştur.X I. Domates Denemesi Bu araştırma, 1994 ilkbahar-yaz yetiştirme döneminde Buffalo- F/ çeşidiyle yapılmış ve ilk marul denemesinde kullanılan kaynak ve çözeltiler bu denemeye de uygulanmıştır. K/N oranı düşük olan konuların uygulandığı bitkiler ekimden hasada daha geç gelmişlerdir. Erkenci normal meyve sayısı ve verimi, perlit kültüründe, topraktakinden daha yüksektir. Temel gübre olarak alçı ve %9 NH4-N'u içeren 3 nolu konu 5314 g/bitki normal meyveyle en iyi sonucu vermiş, en kötü sonuç ise %17 NH4-N'u ve temel gübre olarak jips ve alçı içeren konulardan, sırasıyla 1086 g/bitki ve 1310 g/bitki meyve verimiyle alınmıştır. Topraktaki verim ise 3503 g/bitkidir. Alçı dışındaki diğer konularda, NEU-N'u yüzdesi arttıkça, çiçek burnu çürük (ÇBÇ) meyve sayısı ve verimi de artmıştır. Dekarda 2500 bitki varsayılırsa, 3 nolu konu, 1.5 aylık hasat süresince 13 ton ürün verir ki, bu da, 8.75 ton veren toprağa göre çok yüksek bir verimdir. Üç numaralı konu, temel gübre olarak 10 g/L alçının yanında, mg/L olarak 165N (%9 NH4-N), 40P, 352K, 87Mg, 104S, 10 Fe, 0.7 Mn, 0.4 B, 0.2 Cu, 0.4 Zn ve 0.05 Mo içerir. II. Domates Denemesi Bu çalışma 1995 ilkbahar-yaz yetiştirme döneminde yapılmıştır. Besin kaynakları daha önceki denemelerle aynı olup, çözeltiler farklıdır. Dikimden sonra, esas olarak, önce düşük N'lu başlangıç çözeltileri, daha sonra yüksek N'lu ana çözeltiler, son bir ayda ise düşük tuzlu çözeltiler kullanılmıştır. Çözeltilerin hazırlanmasında düşük NH4-N'u seviyeleri ele alınmış ve K/N oranı, başlangıç çözeltisinde 2.17, ana çözeltide 1.78, düşük tuzlu çözeltide ise 1.7 olarak tutulmuştur. Ayrıca ÇBÇTüğü yönünden durumunu görmek için,XI Buffalo Fi çeşidinin yanında Turquesa Fi çeşidi de denemeye katılmıştır. Turquesa Fi çeşidi, Buflalo Fi 'e göre daha erkenci bulunmuştur. Buffalo Fi gibi etli meyveli domateslere, iri meyve eldesi için önerilen, her salkımda 5 meyve kalacak şekilde meyve seyreltmesinin, ÇBÇ'lüğünü, meyve seyreltmesi yapılmayan I. domates denemesine göre düşürdüğü görülmüştür. Turquesa Fj çeşidi, ÇBÇ'lüğüne, Buffalo Fi 'den daha az hassas olomasına karşın, ÇBÇ'lüğü daha yüksek bulunmuştur. Toplam meyve veriminin, temel gübre şeklinde toz alçı uygulanan ve normal izelementi içeren çözelti verilen bitkilerde, proteinate şelat olarak Mg ve iz elementleri (Fe, Mn ve Zn) içeren çözelti uygulanan bitkilerden daha yüksek olduğu belirlenmiştir. En yüksek normal meyve verimi Turquesa Fj (4842 g/bitki) ile düşük N'lu çözeltiden, yaklaşık bir ay sonra, ilk salkım meyveleri ceviz iriliğindeyken, ana çözelti olarak C + E kombinasyonunun uygulandığı bitkilerden alınmış olup, mg/L olarak 155 N (%6.5 NH4- N), 30 P, 276 K, 184 Ca, 37 Mg, 134 S, 4 Fe, 0.6 Mn, 0.4B, 0.2 Cu, 0.4 Zn ve 0.05 Mo içerir. Toprak parsellerinden ise 3235 g/bitki verim alınmıştır. Buffalo Fj için ise toz alçı + ana çözelti I. kombinasyonu en iyi sonucu (3893 g/bitki) vermiş olup, mg/L olarak 155 N (%11.6 NH4- N), 30 P, 276 K, 37 Mg, 39 S, 4 Fe, 0.6 Mn, 0.4B, 0.2 Cu, 0.4 Zn ve 0.05 Mo içerir. Toprak parsellerinden ise 2843 g/bitki verim alınmıştır.

XII SUMMARY Cos lettuce Experiment No:l This work was conducted in Autumn-Spring growing period in 1993-1994. As calcium sources; gypsum, CaS04. 2H2O (%23 Ca, %19 S) and plaster of Paris, CaSC»4. 1/2 H2O (%28 Ca, %22 S) were mixed as 10 g/L in perlite medium as base dressings; calcium nitrate which contains NH4-N, 5 Ca (N03>2. NH4NO3.IO H20 (%19 Ca, %14.2 NO3-N, %1.3 NH4-N) and pure calcium nitrate, Ca (NC>3)2.4H20 (%17 Ca, %12 NO3-N) were applied as liquid feeds. Different levels of NH4-N (4, 9, 13, 14 and 17%) and N, P, K, Ca, S, Mg, Fe, Mn, ve Zn were considered as a base to prepare the various solutions. As a result, two base dressings and eight differrent liquid feeds were combined not factorially but according to the characteristics to be tested and nine different nutrient combinations and one control (soil) making 10 treatments were tested according to the randomised block design with three replications. The marketable plant weight was the highest (972 g/plant) in the plants grown in perlite bags and had Ca (NC»3)2.4H20 as liquid feeds in D + E stock solution combinations which provided as mg/L, 244 N (13% NH4-N), 35 P, 266 K, 162 Ca, 37 Mg, 39 S, 3.9 Fe, 0:6 Mn, 0.4 B, 0.2 Cu and 0.05 Mo. The yield was the lowest (636 g/plant) in soil plots. The treatment No: 7 which had A + G nutrient combinations and 17% NH4-N, gave the lowest yield (668 g/plant) in perlite bag culture. Cos lettuce experiment No:2 This experiment was carried out in 1994-95 Autumn-Spring growing period. The result of the first experiment considered for theXIII preparation of the new liquid feeds and NH4-N levels reduced, also cv. Manevert was included beside cv. Lobjoits green in the experiment. According to the results, it was found that the plants grown in soil plots were ready for harvesting earlier than the others. Although the highest marketable plant weight (1166 g/plant) was obtained from plants which had 5 Ca (NO3)2.NH4NC»3.10H2O as calcium source, pure K2SO4 and C+D stock solution giving as mg/L 216 N (12% NH4-N), 30 P, 270 K, 177 Ca, 37 Mg, 88 S, 4 Fe, 0.6 Mn, 0.4 B, 0.2 Cu, 0.4 Zn and 0.05 Mo, the head quality was not good (83% tipburn, 50% the degree of tightness). The treatment had gypsum as a base dressing for calcium and the stock solution K gave the lowest (763 g) plant weight. The soil plots provided yield as 875 g/plant. The best yield was obtained from the calcium source as 5 Ca (NO3)2.NH4NC«3.10H2O which was followed by the plaster of Paris and gypsum. The combination of the plaster of Paris and gypsum with normal Mg and trace elements gave better results than their combination with proteinate chelates of Mg and trace elements. Although cv. Lobjoits Green, was better for the head quality (90% tight head) and earliness than cv. Manavert, the yield was lower. Tomato Experiment No:l This research was conducted during Spring-Summer growing period in 1994. The sources and liquid feeds used for the first cos lettuce experiment were applied in this experiment too. The plants applied with the treatments which had low K/N ratio had longer time from sowing to harvesting. Early fruit number and yield were higher in perlite culture than the soil.XIV The treatment No:3 which had 9% NH4-N and plaster of Paris as a base dressing gave the best result with 5314 g/plant normal fruit, the worst result were obtained from the treatments which had 17% NH4-N and gypsum and plaster of Paris as base dressings with fruit yields 1086 g/plant and 1310 g/plant, respectively. The yield from the soil plots was 3503 g/plant. The number and yield of fruit with blossom end rot (BER) increased as the NH4-N percentage increased in all treatments except the ones containing plaster of Paris. If it was assumed that there were 2500 plants per 1000 m2, the treatment number 3, would be expected to yield 13 tonnes fruit in 1.5 months harvesting period, which was much better than the soil grown plants with 8.75 tonnes fruit yield. The treatment No:3, beside 10 g/L plaster of Paris as a base dressing, contained as mg/L, 165N, (9%NH4-N), 40P, 352K, 87Mg, 104S, 10 Fe, 0.7 Mn, 0.4B, 0.2 Cu, 0.4Zn and 0.05 Mo. Tomato Experiment No:2 This trial was carried out in 1995 Spring Summer growing period. The nutrient sources were the same as previous experiments but liquid feeds were different. After planting, in general, first low nitrogen feeds were used as starter solutions, then high nitrogen feeds were applied as main feeds and the last one month of the experiment, feeds with low salinity were applied. The low NH4-N levels were considered for the preparation of solutions and K/N ratio was 2.17 for the starter solution, 1.78 for the main feeds and 1.70 for the low salinity feeds. To see the BER performance, cv. Turquesa Fl was also included beside cv. Buffalo Fl in the experiment. It was found that cv. Turquesa Fl was early cropper than cv. Buffalo Fl.XV The thinning of fruits in cv. Buffalo Fl which is a beefsteak cultivar and leaving 5 fruits per truss to increase the fruit size as recommended, reduced the BER according to the first tomato experiment which no fruit thinning applied. Although cv. Turquesa Fl is less sensitive to BER than cv. Buffalo Fl, the BER was higher. Total fruit yield was higher in plants which plaster of Paris applied as a base dressing and a liquid feed with normal trace elements was given than the plants had Mg and trace elements (Fe, Mn and Zn) as proteinate chelates in liquid feeds. The highest normal fruit yield (4842 g/plant) was obtained from cv. Turquesa Fl which had first low N feed then, after a month, when the first truss fruits were wallnut size, had C+E stock solution combinations which contain as mg/L, 155 N (6.5% NH4-N), 30 P, 276 K, 184 Ca, 37 Mg, 134 S, 4 Fe, 0.6 Mn, 0.4B, 0.2 Cu, 0.4 Zn and 0.05 Mo. The yield obtained from the soil plots was 3235 g/plants. For cv. Buffalo Fl, the combination of plaster of Paris + Main feed I, gave the best result with 3893 g/plant and contained as mg/L, 155 N (11.6% NH4-N), 30 P, 276 K, 37 Mg, 39 S, 4 Fe, 0.6 Mn, 0.4 B, 0.2 Cu, 0.4 Zn and 0.05 Mo. The yield obtained from the soil plots was 2843 g/plant.