Doğal dillerin anlambilimsel (semantik) incelemesi

Abstract

Bu çalışmada Türkçe komutlar verilerek emir kipinde cümleler için anlam analizi yapılarak ara gösterim üreten bir program ve bu programın dayandığı temeller açıklanmıştır. Birinci bölümde tezimizin amacı ana hatlarıyla verilmiştir. İkinci bölümde programımız için örnek teşkil eden SHRDLU isimli programın yapısı hakkında bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde programlamamızda kullandığımız temel teorilerden olan Montague Anlambilimi açıklanmıştır. Dördüncü bölümde yine Montague Anlambilimi ile birlikte kullandığımız Durum Teorisi hakkında genel bilgi verilmiştir. Beşinci bölümde programımızın genel yapısı ve dayandığı prensipler hakkında bilgi verildi. Sırasıyla altıncı bölümde programımızın sözdizimsel yapısı, yedinci bölümde de anlambilimsel yapısı ayrıntılarıyla açıklanmıştır. Sekizinci bölümde elde ettiğimz sonuçlar, programımızın değerlendirmesi ve gelecekte yapıalbilecek çalışmalardan bahsedilmiştir. Sonuç olarak varolan teoriler ışığında Türkçe için emir kipinde cümleler için anlambilimsel olarak ara bir gösterim elde edilmesi için temel bir program geliştirilmiş, dayandığı temeller/teoriler açıklanmıştır. Anahtar Sözcükler: SHRDLU, Montague Anlambilimi, Durum Teorisi, Sözdizim, Anlambilim.

In this study, a program which makes a semantic analysis for some Turkish imperative sentences is described along with the underlying theories and principles. Chapter 1 gives an overview of the aim of the thesis. Chapter 2 explains an example program called SHRDLU. Chapter 3 describes Montague Semantics, which is one of the underlying theories for our program. Chapter 4 provides some background information about Situation Theory, which is used in the implementation of our program in connection with Montague Semantics. Chapter 5 gives a bird eye view of the general structure of the program and the principles it is constructed upon. Chapters 6 and 7 present the details of the syntactic and semantic analyses of the program, respectively. The results arrived at, a critical evaluation of the program and work to be done in the future are discussed in Chapter 8. To sum up, as a result of this study a program which expects as input a Turkish imperative sentence and outputs a logical representation of the input sentence has been developed and explained in detail in the thesis.Keywords: SHRDLU, Montague Semantics, Situation Theory, Syntax, Semantics.