Farklı ekim normları ve sıra arası mesafelerin aspir (Carthamus tinctorius L.) bitkisinin verim ve verim unsurları üzerine etkisi

Abstract

Bu araştırma, sıra arası mesafeler ve farklı ekim dozlarının aspir (Carthamus tinctorius L.) bitkisinin verim ve verim unsurları üzerine etkisinin belirlenmesi amacıyla Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Pasinler Deneme İstasyonunda 2013 ve 2014 ürün yıllarında kuru koşullarda yürütülmüştür. Şansa Bağlı Tam Bloklar Deneme Deseninde bölünen-bölünmüş parseller düzenlemesine göre 4 tekrarlamalı olarak yürütülen bu araştırma, 2 aspir çeşidi (Dinçer, Yenice), 3 sıra arası mesafe (20, 40 ve 60 cm) ve 3 ekim normu (2, 4 ve 6 kg/da) yer almıştır. Sıra aralıkları ana parselde, ekim normları alt parsellerde ve aspir çeşitleri ise alt-alt parsellerde yerleştirilmişlerdir. İncelenen karakterler yönünden Dinçer ve Yenice çeşidi arasında önemli farklılıklar bulunmuştur. Dinçer çeşidi verim ve verim öğeleri yönünden üstün bulunmuştur. Sıra aralığı, incelenen bütün karakterleri önemli derecede etkilemiştir. Sıra aralığının artması ile birlikte; çıkış, sapa kalkma, tabla oluşum ve yetişme süresinde gecikmeler olurken, bitki boyu, gövde çapı, 1000 tohum ağırlığı, dal sayısı, bitki başına tabla sayısı, tabla çapı ve tabladaki tohum sayısı değerlerinde artışlar gözlenmiştir. Ekim normları ise sıra arası mesafede olduğu gibi incelenen bütün karakterleri önemli derecede etkilemiştir. Ekim normundaki artışlar genel olarak yağ oranı, tabla başına tohum sayısı, tabla sayısı, 1000 tohum ağırlığı, sap çapı, dal sayısı ve tabla çapı değerlerini önemli ölçüde azaltmıştır. Tohum ve yağ verimini ise artırmıştır. Elde edilen sonuçlar, Erzurum kuru tarım koşullarında aspir yetiştiriciliğinde yüksek tane verimi nedeniyle Dinçer çeşidinin tercih edilmesinin ve bu çeşidin 40 cm sıra aralığı ve 6 kg/da ekim normunda yetiştirilmesinin uygun olacağını ortaya koymuştur.

This research was carried out on non-irrigated conditions in the 2013 and 2014 crop years in the Eastern Anatolian Agricultural Research Institute Pasinler Trial Station in order to determine the effects of different row spacings and sowing norms on the yield and yield components of two safflower (Carthamus tinctorius L.) genotypes. The experimental design was a randomized complete block with four replicates and used a split-split plot treatment arrangement. Whole plot treatments were row spacings (20, 40 and 60 cm), subplot treatment were sowing norms (2, 4 and 6 kg / da) and sub-subplot treatment safflower genotypes (Dincer and Yenice). The differences between Dincer and Yenice genotypes were important in terms of the traits studied. Dincer was superior to Yenice for yield and yield components. Row spacings has significantly influenced the all traits investigated. Increased row spacings increased plant height, stem diameter, 1000 seed weight, number of branches, number of seed per head and number of head per plant, but delayed days to emergence, days to stem elongation, days to head maturity and days to maturity. As with row spacings, sowing norms have also influenced all the traits examined. Increases in sowing norms significantly reduced oil content, seed number per head, number of heads per plant, 1000 seed weight, stem diameter, number of branches, and increased seed and oil yield. The results obtained from this study revealed that the genotype Dincer is more suitable for safflower production under Erzurum dry conditions and that for this genotype optimum row spacing and sowing norm were 40 cm and 6 kg da-1, respectively.