Vaccinium myrtillus L.ve Vaccinium ulıgınosum L. (Ericaceae) türlerinin mikroçoğaltımı

Abstract

Bu tez çalışması Vaccinium myrtillus L. ve Vaccinium uliginosum L. bitkilerinin sürgün kültürleri vasıtasıyla hızlı ve etkin mikroçoğaltımında en ideal besi ortamının belirlemesi üzerine tasarlanmıştır. Çoklu sürgün oluşturmada kullanılan üç temel besi ortamından en etkili temel besi ortamının V. myrtillus ve V. uliginosum'da sırası ile % 70 ve % 63,33 sürgün verimi ile zeatin (1,0 mg/L), IBA [indol-3-bütirik asit (0,1 mg/L)] kombinasyonlu McCown odunsu bitkiler besi ortamı (WPM) olduğu bulunmuştur. En uygun sterilizasyon ajanı ve uygulama süresi olarak; V. myrtillus'da 20 dakika % 3'lük NaOCl uygulaması, V. uliginosum'da ise aynı ajanın 15 dk'lık uygulamasının yeterli olduğu belirlenmiştir. Karbon ve enerji kaynağı olarak en uygun sukroz miktarının her iki tür için % 2 olduğu bulunmuştur. Sonraki sürgün çoğaltma ve geliştirme çalışmalarında ise 16/8 karanlık/aydınlık (fotoperiyot) uygulaması sonunda her iki Vaccinium türü için de en uygun sürgün geliştirme ortamının 2,0/0,2 mg/L zeatin/IBA kombinasyonunun olduğu sonucuna varılmıştır. In vitro köklendirme ortamında kullanılan oksin, oksin + aktif karbon (AC) uygulamaları arasından 0,5 mg/L IBA + 1,0 g/L AC uygulamasının her iki tür içinde en uygun köklendirme ortamı olduğu tespit edilmiştir. Bu aşamada en iyi kök verimi V. myrtillus'da % 30, V. uliginosum'da ise % 18,89 olarak belirlenmiştir. Ex vitro köklendirme uygulamalarında ise kullanılan farklı IBA konsantrasyonları arasından, en yüksek köklenme V. myrtillus için % 43,33 ile 2000 mg/L IBA uygulmasından V. uliginosum içinse % 12,22 ile 1000 mg/L IBA uygulamasından elde edilmiştir.

This thesis was designed to determine the most ideal growth medium for rapid and efficient micropropagation of Vaccinium myrtillus L. and Vaccinium uliginosum L. via shoot-bud cultures. WPM supplemented with 1.0/0.1 zeatin/IBA was found to be the most effective basal medium amongst three different media tested, exerting 70% and 63.33% shoot multiplication for V. myrtillus and V. uliginosum, respectively. The most suitable sterilization agent and its application time was determined as 3% NaOCl, efffective at 20 min and 15 min for V. myrtillus and V. uliginosum, respectively. Sucrose (2%, w/v) was the most effective carbon and energy source for both species. Subsequent shoot multiplication and development studies, after eight weeks photoperiod (16/8, dark/light) application, 2.0/0.2 mg/L zeatin/IBA combinations were concluded to be the most suitable for the shoot multiplication and growth for two Vaccinium species. McCown's (WPM) was also employed as in vitro rooting medium supplemented with IBA, IAA and NAA together with AC and without AC. At this stage, the medium supplemented with 0.5 mg/L IBA + 1.0 g/L AC was proven to be the best for rooting with 30% and 18.89% success for V. myrtillus and V. uliginosum respectively. Different concentrations of IBA were also employed in ex vitro rooting. The highest rooting percentage (43.33%) was obtained from 2000 mg/L application in V. myrtillus case, whilst that of V. uliginosum was 1000 mg/L with a 12.22% rooting success.