Okul öncesi eğitim kurumuna yeni başlayan 5 yaş çocukların sosyal-duygusal uyum düzeylerine annenin ebeveyn öz yeterlik algısı ile okul beklentilerine uyum düzeyinin etkisi

Abstract

Bu çalışmada, okul öncesi eğitim kurumuna yeni başlayan ve ebeveynin ilk çocuğu olan 5 yaş çocukların sosyal-duygusal uyum düzeylerine, annelerin ebeveyn öz yeterlik algıları ve okul beklentilerine uyum düzeylerinin etkisi ele alınmıştır. Aynı zamanda çocuğun cinsiyetine, annelerin sahip oldukları özelliklere, annelerin okula başlamayla ilgili davranışlarına göre, çocukların sosyal-duygusal uyum düzeylerinin, annelerinin ebeveyn öz yeterlik algılarının ve okul beklentilerine uyum düzeylerinin farklılaşıp farklılaşmadığı incelenmiştir. Annelerin sahip oldukları çocuk bakım deneyimlerinin kaynaklarının ve çocuk bakımı konusunda sahip oldukları sosyal destek düzeylerinin çocukların sosyal-duygusal uyum düzeyleri üzerindeki etkisi de araştırılmıştır.Araştırmanın örneklemi, 2008-2009 öğretim yılında İstanbul sınırları içinde bulunan 586 anasınıfı öğrencisinden ve onların öğretmenleri ile annelerinden oluşmuştur. Örneklem grubunu oluşturan anneler, araştırmacı tarafından Türkçe'ye uyarlaması yapılmış olan Ebeveyn Öz Yeterlik Ölçeği'ni, yine araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan Annenin Okul Beklentilerine Uyumu Ölçeği'ni ve Anne Bilgi Formunu doldurmuştur. Öğretmenler, çocukların sosyal-duygusal uyum düzeylerini değerlendirmek üzere 60-72 Aylık Çocuklar İçin Marmara Sosyal-Duygusal Uyum Ölçeği'ni doldurmuşlardır.Araştırma sonucuna göre, kız çocukların erkek çocuklara oranla sosyal-duygusal uyum düzeylerinin daha yüksek olduğu görülmektedir. Çalışmayan annelerin ve kendileri küçükken anaokuluna gitmiş olan annelerin çocuklarının sosyal-duygusal uyum düzeyleri farklılaşmaktadır. Ayrıca çocuğunu anaokuluna başlatma konusunda tereddüt yaşamayan, okul açıldığında öğretmene çocuğu hakkında bilgi veren, anaokuluna başlamadan önce çocuğu ile okul hakkında konuşan, çocuğunu sınıfta beklemeyi istemeyen annelerin çocuklarının sosyal-duygusal uyum düzeylerinin diğer çocuklara göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Annenin televizyon, internet ve kitaplardan çocuk bakımı hakkında bilgi edinmiş olması ve annenin çocuk bakımında eşinden destek alması da çocuğun sosyal-duygusal uyumunu olumlu etkilemektedir. Annenin çocuk bakımında kendi annesinden ya da eşinin annesinden destek almış olması ise çocuğun akranlarla etkileşimini ve sosyal çevreye pozitif yaklaşmasını olumsuz etkilemektedir.Çocuğun sosyal-duygusal uyumunu yordamada çocuğun cinsiyeti, annenin çalışma durumu, annenin çocuk bakımı konusunda televizyon, internet, kitaplardan bilgi edinmiş olması ve ebeveyn öz yeterliği önemli yordayıcı güce sahiptir. Bulgular, erkek çocuklara oranla kız çocukların; çalışmayan, çocuk bakımı konusunda televizyon, internet, kitaplardan bilgi edinen ve yüksek ebeveyn öz yeterliğine sahip annelerin çocuklarının daha yüksek sosyal-duygusal uyum düzeylerine sahip olduklarını göstermektedir. Bunun yanında, annenin okul beklentilerine uyum düzeyinin çocuğun sosyal-duygusal uyum düzeyini yordamada anlamlı bir etkiye sahip olmadığı tespit edilmiştir.

In this study, the influence of mothers? self-efficacy beliefs and of mothers? adjustment to school expectations on social-emotional adjustment of first-born, 5-year-old children starting preschool were examined. Also whether children?s social-emotional adjustment, mothers? self-efficacy beliefs and mothers? adjustment to school expectations varied as a function of child?s gender, mother?s demographic characteristics, mother?s behaviors in regards to their child?s school entry was examined. The effects of the different sources of previous child care experiences of mothers and of the social support mothers received in child care on children?s social-emotional adjustment were also investigated.The sample consists of 586 kindergarten students, and their teachers and mothers residing in Istanbul during the 2008-2009 academic year. The mothers filled out the Parental Self-Efficacy Scale (adapted to Turkish by the researcher), the Adjustment to School Expectations Scale (developed by the researcher) and a demographic information sheet. In order to assess children?s social-emotional adjustment, teachers filled out the Marmara Social-Emotional Adjustment Scale for Children Aged 60-72 Months.Findings indicate girls have higher social-emotional adjustment than boys. Children whose mothers do not work or who went to kindergarten have higher social-emotional adjustment. Also children whose mothers had no reluctance to have their child start preschool, who informed teachers about their child, who talked with their child about preschool before the child started, who did not want to wait for their child in class have higher social-emotional adjustment than other children. Obtaining child care-related information from television, internet and books and having support from spouse are positively related to children?s social-emotional adjustment. If, however, a mother obtains child care support from her own or her spouse?s mother, this has a negative effect on the child?s peer interactions and positive relations with the social environment.In explaining children?s social-emotional adjustment, gender, mother?s works status and mother?s information sources regarding and parental self-efficacy are significant. Results indicate that girls and children whose mothers do not work have higher social-emotional adjustment. Children whose mothers obtained information from television, internet and books also have higher social-emotional adjustment. Finally, children whose mothers report higher self-efficacy have higher social-emotional adjustment. Mother?s adjustment to school expectations is not significantly related to children?s social-emotional adjustment.