Sismik yansıma veri-işlem çalışmalarıyla sismik kalite faktörünün belirlenmesi

Abstract

Anahtar kelimeler: Sismik yansıma yöntemi, sismik kalite faktörü, sönümleme,sismik veri-işlemSismik dalgaların seyahatleri sırasındaki enerji kayıplarının ölçülmesi, verininkalitesinin artırılması açısından çok önemlidir. Bu nedende sismik yansımaçalışmalarında sönümleme (Q-Sismik Kalite Faktörü) değerinin tahmin edilmesineyönelik t-x ve tau-p ortamlarında yapılan yaklaşımlar konunun önemini oldukçaartırmaktadır. Öte yandan yer yüzeyinden veya laboratuvar ortamında yapılançalışmalardan, soğurmanın yer içindeki davranışı ve mekanizması hakkında önemliipuçları elde edilmektedir.Sismik yansıma veri-işlem çalışması ile elde edilen hız modeli sonrası ışın izlememetodu ile belirlenen ofset çiftinden, spektral-oran yöntemi kullanılarak`Q`ölçülebilmektedir. Birden fazla hız modeli olduğunda, bu modellerin ofset çiftiseçimi üzerindeki etkisine karar vermek için Fresnel Zon hesaplanabilir. Ölçülen Qdeğerinin negatif çıkması durumunda bunun tuning etkisinden olabileceğisöylenebilir. Çünkü ince tabakalar böyle bir etkiye neden olacağından genellikleyüksek frekanslı kaynakların kullanılması gerektiği anlaşılmaktadır. Sismik kalitefaktörünün çok küçük çıkması da sönümlenmenin fazla olduğunu gösterir. Bununnedeni de tabakanın çatlaklı ya da çok yumuşak oluşu ile izah edilebilmektedir. Öteyandan Q değerinin büyük olması durumunda ise, tabakadaki sönümlenmenin azolduğu anlaşılmaktadır. Bu çalışmada, t-x ve τ − ρ ortamlarında yapılan Q ölçümleriarasındaki farklar teorik olarak incelenmiştir. Buna göre Q değeri ölçümünün t-xortamında yapılması durumunda hız modeline ihtiyaç olduğundan, ofset çiftibelirlenirken açıya bağlı bir metot olan ışın izleme metodu kullanılmaktadır.Oysa,τ − ρdönüşümü yapılırsa, bu açısal etkinin ortadan kalktığı ve sismik kesittegörülen direkt hız değerlerinden Q' yu ölçmek için gerekli olan ofset çiftinin buortamda alt alta yer aldığı görülmektedir. Bu bağlamda Q parametresinin tespitedilmesine yönelik teorik bir yaklaşım sergileyen tez çalışmamızın bundan sonrakihedefi gerçek veri üzerinde uygulamasını yaparak Q değerinin alan etkilerinideğerlendirmek ve sağlıklı yorumlamalar yapılmasına yardımcı olmaktır.

Keywords: Seismic reflection method, seismic quality factor, attenuation, seismicdata processingMeasurement of energy decays during spreading of the seismic wavelet is veryimportant in terms of improving the quality of data. Therefore, the approaches makein t-x and τ − ρdomains for estimating the attenuation (Q- Seismic Quality Factor)value in seismic reflection surveys increase the significance of the study area. On theother hand, substantial clues about the behaviour and mechanism of absorption in theground are obtained from the studies conducted on the surface or in the laboratory.After the velocity model obtained by the processing of seismic reflection data, Q canbe estimated from offset-pair determined by the ray-tracing method using thespectral-ratio method. When there are several velocity models, the Fresnel zone canbe calculated to determine the effect of these models on offset-pair selection. If themeasurement of Q value is negative, it can be revealed that this might be due to thetuning effect. Because thin layers cause such an effect, it is understood that highfrequencysources should usually be used. The fact that the seismic quality factorvalue is too small indicates that the attenuation is too high. This can be explained bythe fact that the layer is more fractured or too soft. On the other hand, if the Q valueis big, it is understood that the attenuation value in a layer is low. In this study, thedifferences between Q measurements in the t-x and τ − ρdomains are examinedtheoretically. Accordingly, in the case of the Q measurement in the t-x domain, thevelocity model is needed, and the ray-tracing method, which is angle-dependent, todetermine offset-pair. However, if the τ − ρtransformation is performed, it is seenthat this angular effect is eliminated, and offset-pair required to measure Q from thevelocity values directly seen in the τ − ρdomain of seismic image are located oneunder the other. In this regard, the next objective of the dissertation, which exhibits atheoretical approach to the determination of the Q parameter, is to evaluate the fieldeffect of the Q value by applying it on real data and to assist accurate interpretations.