1844-1845 temettuât defterlerine göre karapınar köylerinin sosyo-ekonomik yapısı

Abstract

Osmanlı Devleti'nde Tanzimat Fermanı'nın ilânı ile önemli bir dönem başlamıştır. Bu dönemde mevcut kurumların yeniden düzenlenmesi hedeflendiği gibi mali, askeri ve sosyal alanda birçok ıslahatlar yapılmıştır. Tanzimat ile oluşturulmaya çalışılan yeni yapılanma girişimlerinin bir ürünü olan Temettuât Defterleri'nin düzenlenmesi bunlardan biridir. Bu defterlerde vatandaşların sosyal ve iktisadi durumları hakkında önemli bilgiler bulunmaktadır.Temettuât Defterleri XIX. Yüzyıl ortalarındaki Osmanlı şehirlerinin sosyo-ekonomik yapısı hakkında bilgi vermektedir. Bu defterlerde şahısların sahip oldukları mal varlıkları ayrıntılı olarak kaydedilmiştir. Bu defterlerde bölgenin toprak miktarına, toprakların kullanım alanlarına, hangi ürünlerin yetiştirildiğine, bunlardan elde edilen ürünlere ve vergi miktârına, mesleklere, şahısların kazançlarına, hayvan türlerine ve sayılarına, mükelleflerin sektörlere göre dağılımına, hayvancılığa, hayvanlardan elde edilen gelirlere dair bilgiler bulunmaktadır.Ele aldığımız bu çalışmada Konya Sancağının Karapınar Kazasına bağlı köylerin 1844-1845(H. 1260-1261) yıllarındaki sosyal ve ekonomik yapısı ele alınmıştır. Çalışmanın kaynağını köylere ait Temettuât defterleri oluşturmaktadır. Bu defterlerdeki verilere göre, Karapınar kazasının köylerinin tipik bir Anadolu yerleşim biriminin özelliklerine sahip olduğu görülmektedir. Elverişsiz iklim şartları sebebi ile ekonomisinin iyi olmadığı anlaşılmaktadır. Köylere ait arazilerin tamamına yakını ekili durumdadır. Köylerde yaşayan insanların büyük bir bölümü çiftçilik ile geçimini sağlamaktadır. Fakat az da olsa çoban, deveci, zanaat sahibi bulunmaktadır.Yapılan çalışma, başlıca üç ana bölüm halinde ele alınmıştır. İlk olarak Temettuât defterlerinden elde edilen bilgilerin genel bir dökümü yapılarak tablo haline getirilmiştir. Elde edilen bilgiler isim, meslek, yaş, vergi, gelir, arazi, gayrimenkul, hayvan vb. başlıklara ayrılarak sınıflandırılmıştır. Sınıflara ayrılan bilgiler ele alınarak yapılan hesaplamalar sonucunda elde edilen veriler ve sonuçlar, tablolar ve grafikler yardımıyla açıklanmaya çalışılmıştır. Birinci bölüm, Tanzimat Dönemi Osmanlı Vergi Sistemi ve Temettuât Defterleri olarak belirlenmiş ve bu bölümde Tanzimat Dönemi Vergi Sisteminden kısaca bahsedilmiştir. Daha sonra Temettuât defterleri hakkında bilgiler verilmiştir.İkinci bölümde, Karapınar Kazası'nın cografî yapısı ve tarihçesi üzerinde durulmuştur.Üçüncü bölümde, Köylerin sosyal yapısı, nüfusu, meslekleri, isimleri, lakabları vb. alt başlıklar altında incelenmiştir. Bunların yanında ekonomik yapısı, gelir dağılımı, vergi, hayvancılık, tarım ve diğer mal varlıkları alt başlıklar altında incelenmiştir.

In ottoman Empire, an important period is started with declaration Imperial Edict of Gülhane. In this period, as aimed to reorganize current institutions as financial, military and social, many reformations are practiced. Reorganization of Temettuat Books is one of those reforms which are practiced in Tanzimat Reform Era. Those books include important information about social and economic situation of citizens. Temettuat Books give information of socio-economic structure of cities in the middle XIXth century of Ottoman Empire. It is recorded, in detailed, people' property holding on those books. Those include quantity of piece of land, areas of usage, variety of products of soil, amount of product and amount of tax, occupations, persons' earns, quantity of animals, sectoral distribution of taxpayers, cattle dealing, income from cattle dealing so on.This study discuss' social and economic structure of villages of Karapınar between years 1844-1845(H.1260-1261). The source of study is Temettuat Books of villages. According to data in books, it is observed that Karapınar's villages have specialties of a typical Anatolian dwelling unit. With the reason of unfavorable climate conditions, it is analyzed that economy is not well. Most parts of the land of villages are cultivated. Most of the villagers earn their keep by farming. But, even if just a hint, there are craftsman like shepherd, cameleer.The study was divided into three main parts. First, information, which is gathered from Temettuat Books, gets into a table. The information is analyzed under titles as occupation, age, tax, income, name, landed property, cattle dealing, etc. Data result, which is gathered on calculation of divided info parts, is explained with tables and diagrams.First section, Temettuat Books is determined as Ottoman Tanzimat Reform Era tax system and in this section, Tanzimat Reform Era is shortly mentioned. Afterwards, Information about Temettuat Books is given. In second section, Geography and History of Karapınar township is mentioned.In third section, Social structure, population, occupation, names and titles, etc. of villages are analyzed as subtitles.