Eleştirel düşünme becerilerini geliştirme programının lise öğrencilerinin otomatik düşünceleri üzerindeki etkisi

Abstract

Bu araştırma eleştirel düşünme becerileri programının lise öğrencilerinin otomatik düşünceleri üzerindeki etkisini sınamayı amaçlayan bir çalışmadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Holon ve Kendall (1980) tarafından geliştirilen Otomatik Düşünceler Ölçeği (ODÖ) kullanılmıştır. Araştırma, 2011-2012 eğitim-öğretim yılında Bursa?da bir devlet lisesine kayıtlı 18 öğrenci ile yürütülmüştür. Öğrencilere Otomatik Düşünceler Ölçeği uygulanmış, deney ve kontrol grupları belirlenmiştir. Hem deney hem kontrol grubuna, ön-test olarak ODÖ uygulanmıştır. Sonrasında deney grubuna araştırmacı tarafından geliştirilen 10 oturumluk eleştirel düşünme becerileri programı haftada bir gün 90 dakikalık oturumlar şeklinde uygulanmıştır. Kontrol grubuna herhangi bir işlem yapılmamıştır. Program sonunda deney ve kontrol gruplarına sontest uygulanarak deney ve kontrol grupları arasındaki farka bakılmıştır. Sontest uygulanmasından 3 ay sonra programın etkisinin kalıcılığını değerlendirmek amacıyla izleme testi yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgular Mann Whitney U ve Wilcoxon İşaretli Sıralar testi ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda kontrol grubunun otomatik düşünceler ölçeğinden aldıkları puanlarda istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık gözlenmezken, deney grubundaki öğrencilerin otomatik düşüncelerinin azaldığı görülmüştür. Deney ve kontrol grupları arasındaki sontest puanları karşılaştırıldığında istatistiksel açıdan anlamlı bir farklılık olduğu tespit edilmiştir. Yapılan izleme testinde programın etkililiğinin devam ettiği gözlenmiştir. Sonuçlar tartışma ve yorum bölümünde ayrıca değerlendirilmiştir. Elde edilen bulgular ışığında araştırmacı ve eğitimcilere öneriler sunulmuşturAnahtar Kelimeler: Eleştirel Düşünme, Otomatik Düşünceler, Bilişsel Model

This research is a study intended for testing the effect of the critical thinking skills program on high school students' automatic thoughts. As a data collection tool, the Automatic Thoughts Scale (ATS) developed by Holon and Kendall (1980) was used in the research. The research was carried out with 18 students enrolled at a public high-school in Bursa during the 2011-2012 school year. The students were applied the Automatic Thoughts Scale, and the experimental and control groups were determined. ATS has administered as pretest to both the experimental and control groups, and then the 10- session critical thinking skills program developed by the researcher was applied to the experimental group, in 90-minute sessions per week. Any process was not applied to the control group. At the end of the program, both the experimental and control groups were applied the post-test, and the difference between the groups was observed. 3 months after the application of the post-test, a follow-up test was made with intent to evaluate the durability of the program?s effect. The findings obtained from the research were analyzed by Mann Whitney U-Test and Wilcoxon Signed Ranks Test. In consequence of the research, any statistically significant difference was not observed in the scores gained by the control group from the Automatic Thoughts Scale, but a decrease was observed in the automatic thoughts of the students in the experimental group. When the post-test scores of the test and control groups were compared, the existence of a statistically significant difference was determined. During the follow-up test, the effect of the program was observed to continue. The results are also evaluated additionally in the discussion and interpretation sections. Recommendations were made to researchers and educationists, in the light of the findings obtained from the research.Keywords: Critical Thinking, Automatic Thoughts, Cognitive Mode