Sosyobilimsel konulara dayalı okul dışı öğrenme ortamlarının öğrencilerin kavramsal anlamalarına ve karar verme becerilerine etkisi

Abstract

Bu çalışmada sosyobilimsel konulara dayalı okul dışı öğrenme ortamlarında yürütülen etkinliklerin 7.sınıf öğrencilerinin kavramsal anlamalarına ve karar verme becerilerine etkisinin ve sosyobilimsel konulara dayalı okul dışı öğrenme ortamlarında yürütülen etkinliklerle ilgili öğrencilerin görüşlerinin neler olduğunun belirlenmesi amaçlanmıştır. Karma desen türlerinden iç içe desene bağlı yürütülen bu araştırmada; çalışma grubuna uygulanan bir işlemin öncesinde ve sonrasında nicel ve nitel veriler birlikte toplanmıştır. Araştırmanın nicel kısmı yarı deneysel desenlerden biri olan zaman serisi desenine göre; nitel kısmı ise bütüncül tek durum desenine göre yürütülmüştür. Araştırmanın nitel ve nicel çalışma grubunu 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Sakarya İli'nin Hendek İlçesi'nde bulunan bir ortaokulda öğrenim görmekte olan toplam 21 yedinci sınıf öğrencisi oluşturmaktadır. Çalışma grubunda yer alan bu öğrenciler amaçlı örnekleme yöntemlerinden biri olan ölçüt örnekleme ile araştırmacı tarafından önceden belirlenmiş olan çeşitli ölçütlere göre seçilmiştir. Araştırma kapsamında sosyobilimsel konulara dayalı okul dışı öğrenme ortamlarında etkinlikler yürütülmüştür. Bu doğrultuda hidroelektrik santrali, diyaliz merkezi ve TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi olmak üzere üç farklı okul dışı öğrenme ortamına geziler düzenlenmiştir. Fen bilimleri öğretim programında yer alan üç farklı sosyobilimsel konu (hidroelektrik santralleri, organ bağışı ve genetiği değiştirilmiş organizmalar) ilgili okul dışı öğrenme ortamında çeşitli etkinlik ve uygulamalar çerçevesinde ele alınmıştır. Araştırmanın nicel veri toplama aracı olarak `Sosyobilimsel Konulara Yönelik Kavramsal Anlama Testi` ve `Ergenlerde Karar Verme Ölçeği` kullanılmıştır. Nitel veri toplama aracı olarak ise; sosyobilimsel konulara dayalı okul dışı öğrenme ortamlarında yürütülen etkinliklere ve bu etkinliklerin kavramsal anlama ve karar verme becerileri üzerine etkisine ilişkin görüş ve davranışlarının belirlenmesi için öğrencilerle yarı yapılandırılmış görüşmeler yürütülmüştür. Açık uçlu soru formlarından elde edilen yazılı dokümanlar toplanmış, araştırmacı tarafından gözlemler yapılmış ve çeşitli notlar tutulmuştur. Bu veri toplama araçlarının yanında araştırmacı tarafından geliştirilen ve nicel veri toplama aracı olarak kullanılan `Sosyobilimsel Konulara Yönelik Kavramsal Anlama Testi` aynı zamanda nitel veri toplama aracı olarakta kullanılmıştır. Araştırmanın pilot çalışması 2014-2015 eğitim-öğretim yılında Sakarya İli'nin Hendek İlçesi'nde bulunan bir ortaokulda öğrenim görmekte olan toplam 12 yedinci sınıf öğrencisi ile yürütülmüştür. Pilot çalışma bu öğrenciler ile, araştırma kapsamında belirlenen sosyobilimsel konu (fabrikaların kurulup kurulmaması) dahilinde, konuya uygun okul dışı öğrenme ortamında (fabrikada) yürütülen etkinliklerle birlikte gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında elde edilen nicel verilerin çözümlenmesinde, SPSS 18.0.0 kullanılmıştır. Öğrencilerin kavramsal anlama testine verdiği cevaplardan elde edilen veriler için bağımlı örneklemler t-testi, ergenlerde karar verme ölçeğinden elde edilen veriler için Friedman Testi ve Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi kullanılmıştır. Nitel veri toplama araçlarından elde edilen nitel verilerin çözümlenmesinde içerik analizi yürütülmüştür. Araştırma sonucunda sosyobilimsel konulara dayalı okul dışı öğrenme ortamlarında yürütülen etkinliklerin öğrencilerin karar verme becerilerini geliştirme ve kavramsal düzeyde öğrenmeler gerçekleştirme noktasında etkili olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışma kapsamında kullanılan hem nitel hem de nicel veri toplama araçlarından elde edilen bulgular ortaya çıkan bu sonucu desteklemiştir. Bu bağlamda sosyobilimsel konulara dayalı okul dışı öğrenme ortamlarında yürütülen bu uygulama fen okuryazarı bir bireyin taşıması gereken özellikleri öğrencilere kazandırma anlamında oldukça etkili olmuştur. Sonuç olarak bu çalışma ile; sosyobilimsel konulara dayalı okul dışı öğrenme ortamlarının öğrencileri bilişsel ve duyuşsal düzeyde etkilediği bulunmuştur.Anahtar Kelimeler: Okul Dışı Öğrenme Ortamları, İnformal Öğrenme, Sosyobilimsel Konular, Karar Verme Becerisi, Kavramsal Anlama.

This study aimed to determine the effect of activities related to socio-scientific issues conducted in out-of-school learning environments on seventh graders' conceptual understanding and decision-making skills and their opinions about socio-scientific issues. An embedded, mixed-method research design was used in this study. The quantitative and qualitative data were collected before and after an implementation was performed with the study group. A quasi-experimental, time series design was used for the quantitative part of the study, while holistic single case study design was used for the qualitative part. The qualitative and quantitative study group of the study consisted of 21 seventh graders at a middle school in the Hendek District of Sakarya in the 2014-2015 school year. These students were selected according to various criteria determined by the researcher in advance using a purposeful sampling method. As part of the study, activities related to socio-scientific issues were conducted in out-of-school learning environments. Field trips were organized to three different out-of-school learning environments, including a hydroelectric power plant, a dialysis center and the TUBITAK Marmara Research Center. Three different socio-scientific issues on the science teaching curriculum (hydroelectric power plant, organ donation and genetically modified organisms) were addressed in these activities.`The Conceptual Understanding of Socio-Scientific Issues Test,` developed by the researcher, and `The Adolescent Decision-Making Scale` were used as quantitative data collection instruments. For qualitative data, semi-structured interviews were conducted with participants to determine their opinions and behaviors about the activities related to socio-scientific issues conducted in out-of-school learning environments and the effects of these activities on participants' conceptual understanding and decision-making skills. Moreover, written documents were obtained from the open-ended question forms, and researcher's observations and field notes were recorded. In addition to these instruments, `The Conceptual Understanding of Socio-Scientific Issues Test` which was developed by the researcher as a quantitative instrument, was also used as a qualitative data collection tool. The pilot study of the research was conducted with 12 seventh graders at a middle school in the Hendek District of Sakarya in the 2014-2015 school year. The pilot study was conducted with these students within the context of a socio-scientific issue (whether factories should be established or not) by means of activities conducted in a related out-of-school learning environment (a factory).SPSS 18.0.0 was used for quantitative data analysis. The paired samples t-test was used for analyzing the students' responses to the conceptual understanding test, while the Friedman test and the Wilcoxon signed-rank test were used for the data obtained from the adolescent decision-making scale. Content analysis was used for qualitative data analysis. Analysis of the data revealed that activities related to socio-scientific issues conducted in out-of-school learning environments helped students to develop their decision-making and conceptual learning skills. The findings obtained from both qualitative and quantitative instruments used in the study also supported these results. These activities related to socio-scientific issues very effectively enabled students to acquire the characteristics that scientifically literate individuals should have. In this study, it is also found that these activities affected students at cognitive and affective levels.Keywords: Out-of-School Learning Environments, Informal Learning, Socio-Scientific Issues, Decision-Making Skills, Conceptual Understanding