Türkçe ders kitaplarındaki öykülere okur merkezli kuramla bir bakış (Fatih Erdoğan hikâyesi örneği)

Abstract

Ailede başlayan dil eğitimi yaşam boyu devam etmektedir. Bu eğitim ilköğretim okullarında Türkçe derslerinde yapılmaktadır. Böylece öğrenciler, Türkçe derslerinde işlenen metinlerden anadilini öğrenmektedirler. Bu çalışmanın amacı, 5. Sınıf Türkçe çalışma kitabında yer alan metinlerin okuma kuramları (metin merkezli, yazar merkezli, okur merkezli) doğrultusunda incelenmesidir. Bu araştırmada, ders kitaplarındaki metin işleme modellerinin eleştiri kuramları bağlamındaki durumu, ders kitaplarında yer alan hikâyelerin anlamlandırılmasında etkinliklerin rolü ve ders kitaplarında yer alan hikâyelerin tek anlamlılığı sorularına cevap aranmıştır. Araştırmaya katılan 15 öğretmen, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından Türkçe çalışma kitabı olarak kabul edilen ve Ortaokul 5. Sınıflarda kullanılmakta olan çalışma kitabında yer alan toplamda 17 hikâye etkinliğinden, sadece her temadan bir adet rastgele seçilmiş 8 hikâyeye yönelik 39 etkinliği, okuma kuramları doğrultusunda incelemiştir. Araştırmaya katılan öğretmenlerin söz konusu inceleme ile ilgili görüşlerini ortaya çıkarmak için araştırmacı tarafından hazırlanan ve uzman görüşü alınan anket kullanılmıştır. Çalışmaya hazırlık olarak ilk önce alan taraması yapılmış ve konuyla ilgili temel kaynaklar gözden geçirilmiştir. Elde edilen sonuçtan hareketle tezin sonunda örnek olabilecek bir uygulamaya yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Okuma kuramları, ders kitapları, metin seçimi.

Language education, which starts during family life, continues throughout life. This education is conducted during Turkish language courses in primary schools. Thus, students learn their native language from Turkish texts taught in the classroom.The objective of this study is to examine the texts found in the 5th Grade Turkish workbook within the context of reading theories (text centered, author centered, reader centered approach). In this study, the status of text processing models in the textbooks within the context of the theories of criticism, as well as the role of the activities in creating the meaning of the stories in the textbooks, and the singular meaning of the stories in the textbooks were examined.15 teachers who participated in the study examined 39 activities from 8 stories, which were chosen randomly from 17 story activities from each theme found in a Turkish workbook, designed to be used in the 5th grade of secondary schools, and accepted by the Ministry of National Education. A questionnaire was utilized, which was prepared by the researcher with assistance from an expert, and it was used to reveal the opinions of the teachers who participated in the study. As a preparation for the study, initially a literature survey was conducted, and the main sources related to the topic were reviewed. Based on the result obtained, an application that may become an example was included at the end of the thesis.Keywords: Reading theories, textbooks, text selection.