Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde sözlü tarih deneyimleri: Geçmişten günümüze bayramlar

Abstract

Eğitim beşikten mezara kadar devam eden bir süreçtir. Okullar ise eğitimin düzenli ve planlı bir şekilde verildiği, eğitimin faydalarının en üst düzeyde alındığı bir çatıdır. Okullarda verilen eğitimin temel amaçlarından biri iyi bir vatandaş yetiştirerek vatan ve millet sevgisi ile devletine bağlı bireylerin gelişimini sağlamaktır. Sosyal bilgiler dersi sayesinde bu amacı en iyi bir şekilde sağlamaya çalışan okullar ve eğitim sistemi iyi birer vatandaş, devletine ve milletine layık bireyler yetiştirmeyi amaçlar. Sosyal bilgiler dersi ile öğrenci tarihini ve çevresini öğrenirken çeşitli yöntemler ve ilkeler kullanılır ki öğrencinin bilgisi kalıcı ve anlamlı hale gelsin. Hiçbir yöntem veya ilke bir diğerinden üstün veya kötü olmamakla birlikte araştırmacılar her zaman bilginin kalıcı hale gelmesi adına yeni yol ve yöntemler önermektedirler. Bu yöntemlerden biri olan sözlü tarih yöntemi de eğitim araştırmalarında kullanılırken bilgiyi kalıcı hale getirmeyi, tarihi sınıfa olabildiğince gerçekçi aktarmayı, araştırmacıyı veya uygulayıcıyı bir tarihçi yapmayı amaçlamaktadır. Bu hedefe bağlı olarak düşünüldüğünde çalışmanın amacı beşinci sınıf öğrencilerinin Sosyal bilgiler dersi Kültür ve Miras öğrenme alanında bulunan bayramların, geçmişten günümüze değişimini ve sürekliliğini sözlü tarih perspektifi ile incelemek ve değerlendirmektir. Nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desenin kullanıldığı bu araştırmada çalışma grubunu 2019/2020 eğitim öğretim yılında İstanbul ili Bayrampaşa ilçesinde bulunan bir devlet ortaokulunda beşinci sınıfa devam 23 öğrenci kişilik öğrenci grubu (üçüncü kuşak), onların anne/babaları (ikinci kuşak) ve anneanne/babaanne/dedeleri (birinci kuşak) oluşturmuştur. Veriler öğrencilerin aileleri ile yaptıkları sözlü tarih görüşme formları ve bireysel görüşme formlarından elde edilmiştir. Elde edilen veriler betimsel analize tabi tutularak değerlendirilmiştir. Araştırma sonucunda genel olarak şu sonuçlara ulaşılmıştır: Bayramlar değişime uğramaktadır ve değişimin yönü genel itibariyle olumsuzdur. Bayramlarda ziyaretler, el öpme, birlikte olma, şeker toplama gibi kültürümüzün önemli ögeleri etkinliğini yitirmektedir. Bayram hazırlıkları, bayram öncesi temizlik, bayram için yemek ve tatlı yapma geleneği hala etkin bir şekilde yaşatılmaktadır. Değişen unsurlarla birlikte tatile çıkma, sosyal medya ile bayram kutlama gibi alışkanlıkların da günümüzde bayram kültürümüze dahil olduğu görülmektedir. Ayrıca yapılan sözlü tarih uygulaması ile öğrencilerin aile tarihlerine ve geçmişe olan meraklarının artmış olduğu, bu uygulamayı yaparken de duygusal olarak mutlu oldukları görülmüştür. Öğrencilerin uyguladıkları sözlü tarih yöntemine ilişkin genellikle olumlu bir tavır aldıkları, ailelerinin geçmişini öğrenirken geçmişte bayramların nasıl kutlandığına dair fikir sahibi oldukları, sözlü tarihin neşeli bir etkinlik olduğu ve bu özelliklerin onlar açısından olumlu olduğu sonucuna ulaşılmıştır.Anahtar Kelimeler: Sözlü tarih, sosyal bilgiler, eğitim, bayram

Education is a process from cradle to grave. On the other hand, schools are the institutions where education is provided regularly and in a planned way and education is provided at the highest quality. One of the main objectives of the education given in schools is to ensure the development of individuals who are loyal to the state by raising their love for their native land and nation. It is aimed to educate students as good citizens and individuals worthy of their nation within the scope of social studies course through schools and education systems. In a social studies course, various methods and principles are used to aim to teach their history and environment to make their knowledge permanent and meaningful. While there are no method or principle is better or worse than the others, researchers are always in the quest to find new ways and methods to make knowledge permanent. Oral history, which is one of these methods, is also used in educational research and aims to make the information permanent, quote the history as realistically as possible and make the researcher or practitioner a history expert. Towards these perspectives, the purpose of this study is to examine and evaluate the differences of Cultural Characteristics through with oral history method through the subject of under the unit of Culture and Heritage in Social Studied lesson of 5th-grade students. Phenomenological design was used in this study that is one of the qualitative research methods. This study group consisted of 23 students in 5th grade in the 2019/2020 academic year and their parents and grandparents. Data collection was done by oral history interview forms and individual interview forms with the families of the students. The data obtained from the interview were evaluated with descriptive analysis. As a result of the research, it has been found that holidays have changed negatively but some of the important elements of our culture such as visitings, hand-kissing, living together and gathering sugar still exist. As a result of the research, it has been determined that holidays have changed negatively but some of the important elements of our culture such as visits, kissing-hands, living together and collecting sugar are no longer implemented. It was concluded that the tradition of preparing for the feast, cleaning before the feast, cooking dinner and dessert for the feast is continuing. Today, it is concluded that there are habits such as holidays, social media and celebration with changing elements in our holiday culture.Keywords: Oral history, social studies, education, festival