Kolorektal kanserli hastalarda yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi

Abstract

GİRİŞ VE AMAÇ: Bu çalışma,kolorektal kanser tanısı almış olan hastaların yaşam kalitelerinin ve yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi amacıyla planlandı ve yapıldı. GEREÇ VE YÖNTEM: Tanımlayıcı ve kesitsel olarak tasarlanan araştırma, kurum izni ve etik kurul onayı alındıktan sonra, 01.05.2014- 01.11.2014 tarihleri arasında, kolorektal kanser tanısı ile genel cerrahi servisinde tedavi gören ve araştırmaya katılmaya gönüllü 110 hasta ile yapıldı. Araştırma verileri, sosyodemografik tanıtım formu, EORTC QLQ- C30 ve QLQ-CR38 Türkçe Yaşam Kalitesi Formları [Avrupa Kanser Araştırma ve Tedavi Teşkilatı Yaşam Kalitesi Anketi (European Organization for Research and Treatment of Cancer Core QoL Questionnaire)], Beck Depresyon Ölçeği kullanılarak toplandı. Verilerin analizi ve yönetimi bir bilgisayar istatistik programı kullanılarak yapıldı. Betimsel istatistikler (frekans, aritmetik ortalama, standart sapma, yüzdelik), ilişki analizleri (Spearman'ın sıralama korelasyon katsayısı) ve bağımsız karşılaştırmalarda parametrik testler (Mann-Whitney U testi ve Kruskal-Wallis testi) kullanıldı. BULGULAR: Kolorektal kanser tanılı hastaların ortalama 61,9±10,92 yaşında olduğu, %54,5'inin okuma-yazma bildiği, %61,8'inin erkek, %87,3'ünün evli olduğu, %72,7'sinin eşi ve çocuklarıyla yaşadığı belirlendi. %73,7'sinde kronik hastalık mevcut olan hastaların %20,9'unun ailesinde kanser öyküsü mevcuttu. Çalışma kapsamına alınanların %95,5'ine cerrahi tedavi uygulandı ve %90,9'una stoma açıldı. Kolorektal kanser tanılı hastaların demografik özellikleri ile EORTC QLQ-C30 yaşam kalitesi ölçeğinin; `Fiziksel işlev`, `Rol performansı`, `Emosyonel işlev`, `Bilişsel işlev`, `Sosyal işlev`, `Yorgunluk`, `Bulantı-kusma`, `Ağrı`, `Solunum güçlüğü`, `Uykusuzluk`, `Kabızlık`, `İştah kaybı`, `İshal`, `Maddi zorluklar` `Genel sağlık` alt grup puanları arasında; EORTC QLQ-CR38 yaşam kalitesi ölçeğinin de; `Vücut imajı`, `Gelecek beklentisi`, `İdrar problemleri`, `Kemoterapi yan etkileri`, `Gastrointestinal semptomlar`, `Stomaya bağlı problemler` ve `Kilo kaybı` alt grup puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı düzeyde farklılık saptandı (p<0,05).Hastaların yaş, medeni durumu, eğitim düzeyi, yerleşim yeri, gelir durumu, çocuk sayısı, kronik rahatsızlık varlığı, ailede kanser öyküsünün bulunması, kemoterapi ve radyoterapi tedavisi alması ile EORTC QLQ-C30 ve QLQ-CR38 yaşam kalitesi ölçek puanları arasındaki fark istatistiksel olarak anlamlı bulundu (p<0,05). Hastaların cinsiyet ile EORTC QLQ-C30 ve QLQ-CR38 yaşam kalitesi ölçek skorları arasındaki fark, istatistiksel olarak anlamlı bulunmadı (p>0,05). Beck depresyon ölçeği ile medeni durum ve gelir düzeyi arasında farkın istatistiksel olarak anlamlı olduğu görüldü (p<0.05).SONUÇ: Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre, kolorektal kanserli hastaların yaşları ilerledikçe ve çocuk sayıları arttıkça fonksiyonel durumlarının daha kötü, semptom görülme sıklıklarının ise daha fazla olduğu; cinsiyetin yaşam kalitelerini veya depresyon durumlarını etkilemediği belirlendi. Anahtar Sözcükler: Kolorektal Kanser, Kolorektal Cerrahi, Ölçek, Yaşam Kalitesi, Hemşirelik.

SUMMARYINTRODUCTION and OBJECTİVE: This study was planned and carried out to evaluate the quality of life and the factors affecting quality of life in colorectal cancer patients.MATERIALS and METHOD: The descriptive and cross-sectional study was conducted with 110 patients who were treated with colorectal cancer diagnosis in general surgery services and who volunteered to participate in the research between 01.05.2014 and 01.11.2014, after approval of the institutional consent and ethics committee.Survey data were collected using the socio-demographic profile form, EORTC-QLQ C30 and QLQ-CR38 Turkish Quality of Life Forms [European Organization for Research and Treatment of Cancer Core Questionnaire], Beck Depression Inventory. The analysis and management of the data was done using a computer statistical program. Descriptive statistics (frequency, arithmetic mean, standard deviation, percentile), relationship analyzes (Spearman's rank correlation coefficient), and independent comparisons with parametric tests (Mann-Whitney U test and Kruskal-Wallis test) were used.FINDINGS: The mean age of the patients diagnosed with colorectal cancer was 61.9 ± 10.92 years, %54, 5 had literacy, % 61, 8were male, % 87,3 were married, %72, 7 were living with partner and his children. In %73, 7 of the patients with chronic disease, %20, 9 had a family history of cancer. Surgical treatment was applied to %95, 5 of the subjects included in the study and stoma was opened for %90, 9. Statistically significant differences were found between Demographic characteristics of patients diagnosed with colorectal cancer and EORTC QLQ-C30 quality of life scale; `Physical function`, `Role performance`, `Emotional function`, `Cognitive function`, `Social function`, `Fatigue`, `Nausea-vomiting`, `Pain`, `Respiratory distress`, `Insomnia` , `Loss of appetite`, `diarrhea`, `financial difficulties`, `general health` subgroup scores; and also EORTC QLQ-CR38 quality of life scale; `Body image`, `Future expectancy`, `Urine problems`, `Chemotherapy side effects`, `Gastrointestinal symptoms`, `Stomata related problems` and `Weight loss` subgroup scores (p <0,05). Patients age, marital status, education level, place of residence, income status, number of children, presence of chronic illness, family history of cancer, chemotherapy and radiotherapy treatment and the difference between the EORTC QLQ-C30 and QLQ-CR38 quality of life scale scores was statistically significant (p<0.05). The difference between the gender and EORTC QLQ-C30 and QLQ-CR38 quality of life scale scores was not statistically significant (p> 0.05). The difference between Beck depression scale and marital status and income level was found to be statistically significant (p <0.05).CONCLUSION: According to the results obtained from the study, as the age of colorectal cancer patients progressed and as the number of children increased, the functional status was worse and the incidence of symptom was higher; It was determined that gender did not affect quality of life or depression.Keywords: Colorectal Cancer, Colorectal Surgery, Quality of Life, Scale, Nursing.