Küçük devlet neden süper güç ittifakından ayrılır? Soğuk savaş dönemi Irak, Mısır, İran örneklerinin incelenmesi

Abstract

İttifak, Uluslararası ilişkiler disiplininin önemli kavramlarından birisidir. İttifak literatürü baskın oranda realist ve neo-realist yaklaşımların etkisi altında bulunmaktadır. Bu sebeple, pek çok çalışmada, ittifak ilişkilerini şekillendiren faktörlere ilişkin açıklamalar için devletin dışındaki unsurlar olan uluslararası sistemin ve sistemdeki güç dağılımının dikkate alınması gerektiğini ileri sürülmektedir. Bu bakış açısına göre, Soğuk Savaş döneminde sistemin yapısında bir değişiklik meydana gelmiyorken devletlerin mevcut ittifak ilişkilerinden ayrılmamaları beklenirdi. Fakat yaşananlar bunun aksini göstermekteydi. Bu sebeple, bu bakış açısı, devletlerin ittifak ilişkisinin şekillendirilmesi sürecinin anlaşılabilmesi için yetersiz kalmaktadır. Bu noktada, neo-klasik realizmin devletin birim düzeyindeki değişkenlerini değerlendirmelerine dahil eden bakış açısı, devlet davranışlarını etkileyen faktörlerin anlaşılabilmesi için daha geniş bir perspektif sunmaktadır. Ayrıca literatürde, büyük ölçüde ittifakların oluşumuna ve sürdürülmesine odaklanılıyorken, ittifaktan ayrılışı göz ardı edilmiş durumdadır. Bu çalışmada, küçük devletin süper güç ittifakından ayrılışının devlet düzeyindeki ekonomik ve siyasal nedenlerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Bu sebeple Soğuk Savaş döneminde, Irak, Mısır ve İran'ın deneyimlediği süper güç ittifakından ayrılışları, çalışmada analiz edilmiştir. Yapılan araştırma ve inceleme sonucunda, rejim değişikliği, lider değişikliği, travmatik olayın yaşanması, kapasite artışı, meşruiyet krizi nedenlerinin devletin ittifaktan ayrılış kararını şekillendirdiği tespit edilmiştir.

The Alliance is one of the important concepts of the International Relations discipline. Alliance literature is dominantly influenced by realist and neo-realist approaches. For this reason, in many studies, it is suggested that the international system and the distribution of power in the system, which are the elements outside the state, should be taken into account for explanations about the factors that shape the alliance relations. From this point of view, it was expected that states were expected not to leave their existing alliance relations while the structure of the system did not change during the Cold War. But the experiences showed the opposite. For this reason, this point of view is insufficient to understand the process of shaping the alliance relationship of states. At this point, the point of view of neo-classical realism that incorporates the unit-level variables of the state into evaluations provides a broader perspective to understand the factors affecting state behavior. In addition, while the literature focuses largely on the formation and maintenance of alliances, alliance disengagement has been ignored. In this study, it is aimed to reveal the economic and political reasons of alliance disengagement at the state level. For this reason, in this study the alliance disengagement experienced by Iraq, Egypt and Iran during the Cold War were analyzed. As a result of this study, it has been determined that regime change, leader change, the existence of traumatic event, capacity increase and legitimacy crisis have shaped the decision of the alliance disengagement of state.