Döner sermaye işletmelerinde muhasebe düzeni ve bir uygulama

Abstract

Döner sermaye işletmeleri kamu yönetimi içinde yer alır. Bu işletmeler genellikle katma ya da özel bütçeli idarelere bağlı olarak kurulurlar. Döner sermaye işletmelerinin bazı işlemleri kendine özgü nitelik taşırken, çoğu işlemleri kamu sektöründe faaliyet gösteren diğer işletmelerde olduğu gibidir. Günümüzde birçok döner sermaye işletmesi bulunmaktadır. Bu işletmeler tek tek değil, toplu olarak düşünüldüğünde artan sayılarına bağlı olarak ekonomide önemli bir öğe oluşturdukları gözardı edilemez. Durumun böyle olmasına rağmen, bu kuruluşlara gereken önem ve özenin gösterilmediği göze çarpmaktadır. Diğer taraftan sözkonusu işletmelerde verimlilik ve rasyonellik ilkelerine uygun olarak hareket edildiğini söylemek de oldukça güçtür. Özellikle kamu ekonomisinde atıl kapasitenin değerlendirilmesi temel amacım yerine getiren döner sermayeli işletmelerin kendilerine özgü ayrıntılı bir yasal düzenlemelerinin olmayışı, yönetimlerinde eksiklik ve yetersizliklerin oluşu bu işletmelerin verimsiz çalışmalarına neden olmaktadır. Ekonomideki boş kapasitenin değerlendirilmesi temel amacıyla kurularak ekonomik hayata giren döner sermayeli işletmelerin geniş bir alana yayıldıkları görülmektedir. Ancak buna rağmen bu işletmelerin alım-satım ve ihale yöntemleri ile bütçe ve muhasebe işlemlerinin yasal düzenlemesinde gerekli özenin gösterilmediği görülmektedir. Zorunlu Tek Düzen Hesap Planı uygulamasından önce kendilerine özgü ve devlet muhasebesinden ayrı bir muhasebe sistemleri olan bu işletmeler Türkiye'de 1.1.1994 tarihinden itibaren yürürlüğe giren Zorunlu Tek Düzen Hesap Planı uygulaması ile diğer işletmelerin kullandığı hesap planını kullanmakla yükümlü olmuşlar ve kullandıkları muhasebe hesaplarını yeni hesap planına göre uyarlamışlardır. Ekonomide önemli yer tutan döner sermaye işletmelerinin daha etkin ve verimli çalışmalarını sağlayabilmek için sözkonusu işletmelerin sorunlarına çözüm bulabilme yolunda bazı yeni yasal düzenlemelerin yapılması, bu konuya ilişkin olarak yapılan çalışmalara hız getirilmesi gerekmektedir.

Firms with working capital exist mainly in public sectors. These firms are mostly associated with government agencies with either supplementary or special budget In spite of having some procedure peculiar to themselves, basic procedures are similar with those of government agencies. Nowadays there are a wide range of firms with rolling funds. When we consider them in aggregate, it is agreed that, being a component of it, they play substantial role in the economies at large. Despite this, they are not given the proper attention and care. On the other hand, it is not true that such firms are vigilant to the rationality and productivity. Firms with rollings funds are mainly aimed at mobilizing the idle capacities of the economies. Not having detailed legal regulations along with inefficient management, however, are the main causes for their low productivity. Firms with rolling funds are operating in wide range of the business. Despite to this fact, the required care and attention are not given in regulating and controling their transactions along with budgetary activities. Prior the Compulsory One Type Accounting Regulations, they employed an accounting system peculiar to them. After the 1 of January 1994, they are liable to use the compulsory accounting regulation as with the other firms. This promptes new regulations should be put in effect to alleviate the difficulties cited.