Gelibolu vadisi ve çevresinin arkeolojik araştırması

Abstract

Araştırma konumuzu oluşturan bölge, Muğla-Marmaris İlçesi, Çamlı Köyü- Gelibolu Vadisi ile bu vadinin kuzeyinde Çetibeli Köyü, Gökova Körfezinin doğusunda yerleşik Ferek Ovası ve Kızılyaka Köyünü kapsamaktadır. Bölge; antik çağda Rhodos Peraiası olarak adlandırılan Rhodos'un hakimiyeti altındaki alanda yer almaktadır. Rhodos Peraiası antik çağda Knidos ve Kaunos arasındaki Datça ve Bozburun Yarımadası'nı kapsamaktadır. Tez konusunu oluşturan bölgede en kapsamlı çalışma G.E.Bean ve J.M.Cook tarafından 1957 yılında gerçekleştirilmiştir. Ayrıca G.E.Bean ve P.M.Fraser Rhodos Peraiası'nda incelemeler yapmış, Rhodos ve Rhodos'un etkisi altında olan bölge arasındaki ilişkiye değinmişlerdir. Bu çalışmada Kedreai, Euthena ve Idyma kentlerinin çevrelediği üçgen alan içerisindeki arkeolojik yerleşme ve kalıntılar ile lokalizasyonu konusunda farklı görüşler bulunan Kallipolis kentinin konumu çalışmada ayrıntısıyla değerlendirilmiştir. Çalışma alanı içerisinde tespit edilen arkeolojik yerleşme ve kalıntılar üç ana bölgede toplanmaktadır. Bunlar; Çamlı Köyü-Gelibolu Vadisi, Çetibeli Köyü ve Kızılyaka Köyü-Durançiftlik Mevkii olarak belirlenmiştir. Çamlı Köyü-Gelibolu Çayının batısında ve doğusundaki tepelerde beş adet kule ve ortaçağa ait bir adet kale yer almaktadır. Ayrıca Çamlı Köyü-Taşbükü Mevkiinde Kedreai kentine ait nekropol alam bulunmaktadır. Çetibeli Köyü' nün kuzeyindeki yüksek tepelerden biri olan Asar Tepe'de Hellenistik Dönem'e ait bir kale konumlanmaktadır. Çetibeli Asan'nm zirvesinden görünen manzara Gelibolu Vadisi'nin orta kısmını, güneyde Euthena ve doğuda Idyma yolunu kapsamaktadır. Çetibeli Köyü'nün kuzeyinde yer alan diğer bir kale ise Kızılasar Tepe doruğunda konumlanmaktadır. Bu kalenin Idyma Ovası ile Gökova Körfezi'ne hakim konumu önemli ve stratejiktir. Kızılyaka Köyü, Durançiftlik Mevkiinde ise kutsal alan konumlanmaktadır.Kutsal alanın batısındaki Kale Tepe zirvesinde ise bir kule yer alır. Kutsal alanda E.Hulo-E.Szanto tarafından 1893 yılında ele geçen bir yazıt ile Kallipolisli bir kişi tarafından imparatoriçe Domitia'ya bir adakta bulunulduğu anlaşılmıştır. Ayrıca Kızılyaka Köyü'nün kuzeyinde yer alan Asar Tepe zirvesinde bir kule kalıntısı ve birkaç sandık mezar ile tonozlu oda mezar yerleşiktir.

The research area in this thesis includes Çamlı Village-Gelibolu Valley and Çetibeli Village to the north of this valley, Ferek plain and Kızılyaka Village situated to the east of Gökova Gulf within the boundaries of Marmaris County, Province of Muğla. The area of study, known as the Peraea of the Rhodos in the ancient age, was under the domination of Rhodes. In the ancient age, Peraea of Rhodos included Datça-Bozburun Peninsula, which is located between the ancient settlements of Knidos and Kaunos. The most comprehensive research in the area which is the subject matter of this thesis was undertaken by G.E.Bean and J.M.Cook in 1957. G.E.Bean and P.M.Fraser also studied the Peraea of Rhodos and referred to the connection between Rhodes and the areas under its domination. Depending upon the archeological ruins within the triangular area defined by Cedreae, Euthena and Idyma, this research attempts to identify the settlement of Callipolis, the exact location of which is a matter of debate. The archeological settlements and ruins that are identified within the scope of this thesis are located in three main areas. These areas are Çamlı Village-Gelibolu Valley, Çetibeli Village and the Ward of Durançiftlik in Kızılyaka Village. There are five towers and a medieval fort on the hills which are at the east and west of the River. Also, the necropolis of Cedreae is in the Taşbükü Ward of Çamlı Village. A fortress dating back to the Hellenistic times is situated on the top of the Asar Hill, which is one of the highest hills at the north of the Çetibeli Village. The view from the summit of Asar Hill includes the middle of the plain of Gelibolu, the road of Euthena to the south and the road of Idyma to the east. Another fortress in the area is located to the north of the Çetibeli Village on the summit of a hill named Kızılasar. It has a strategic location overlooking the plain of Idyma and Gulf of Gökova. An ancient sanctuary is situated in Durançiftlik Ward of Kızılyaka Village. There is a tower on the hill named Kale which is at the west of the sanctuary. An inscription discovered by E.Hulo and E.Szanto in 1893 indicates that it is dedicated by a citizen of Callipolis to Empress Domitia. Other ruins studied in this research are remains of a tower on Asar Hill to the north of Kızılkaya Village and a few of ancient tombs.