Arkeolojık araştırmalarda kültürel mirasın belgelenmesi ve izlenmesı sürecinde `fotogrametri`nin uygulama alanları

Abstract

ÖZETÜlkemiz, tarih öncesi çağlardan bugüne, zengin ve farklı çok kültüre ev sahipliğpek işyapmı r. Tarihi miras olarak adlandılan bu kültür varlı nıkorumak ve gelecektı rı klarıkuşaklara bırakmak, medeni toplumları bir gereğ ve sorumluluğn i udur. Ülke topraklarıüzerinde ve altı korunmayı ortaya çı lmayında, ve karı bekleyen bu kültür izleri, günümüzteknolojisi kullanılarak geleneksel yöntemlerden çok daha az zaman harcanarak ve çok dahaaz maliyetle belgelenebilmektedir.?Arkeolojik Araşrmalarda, Kültürel Mirası Belgelenmesi ve İtı n zlenmesi Sürecindeş son yıFotogrametrinin Uygulama Alanları isimli bu çalı? ma, llarda kültür mirasıüzerindekullanı yaygı an fotogrametrik yöntemleri ve arkeoloji alanımı nlaş ndaki uygulamaları aitnaörnekleri içermektedir.Kültürel miras kaydı belgelemesi, nesnelerin, disiplinlerin ve teknolojilerin genişvebir alanı oluşnı turur. Bu geniş çeşitliliğ sebebi, her projenin farklı oluşin undankaynaklanmaktadı Farklır. bilimsel ve profesyonel disiplinler arası işnda birliğ gerektiren buinidurum 1 zaman zaman arkeologlarla fotogrametri uzmanları da bir araya getirmiş Kültürnı tir.varlı nıkları koruma konusunda atılacak ilk adı bu değm, erlere ait ilk teknik dokümanları,ruluğ kesin bir şdoğ u ekilde üretmektir. Arkeolojide olduğ gibi, fotogrametride de belgeleme,uşveri toplama çalımalarıfotoğ çekimleriyle gerçekleş, raf mektedir. Arkeolojik alan ve eserıbelgelemesinde sı kullanı fotoğ lı fotogrametrinin de temel taş r.kça lan rafçık, dıArkeolojik araşrmalarda, kültürel mirası izlenmesi ve belgelenmesi sürecindetı nşfotogrametrik yöntemlerin kullanılmasıfotoğ, raflanmıeser veya alanı herhangi bir nedenlenhasar görmesi halinde, fotografik verilerden yararlanılarak o esere veya yere ait onarımşçalımaların kolaylı gerçekleşnı kla mesine olanak tanımaktadır.Arkeolojik miras kayı nı ve dokümantasyonunun pratik gereksinimlerinitları nıkarşlamak için, arkeolojik kazıalanları teknolojik yeniliklerden yararlanı dında lmalı r.1Boehler- Heinz 1999, 6.rafçığıBir arkeologun arkeolojik bir alanda, ölçümleme sı nda hem fotoğ lı, hem derasıtespit ettiklerini yorumlamayı arada yapabilmesi gerekmektedir. Bir fotogrametri uzmanıbirise, teknik, para, zaman ve maliyet olanakları ve sı rları iyi bilmelidir.nı nı nıBir arkeolog ile bir fotogrametri uzmanı koordineli bir ş, ekilde, kültür mirasıkayıtlamaları bir araya geldiklerinde, arkeolojik veriler, fotogrametrik yöntemlerle dahandaşolur.doğ ve az zamanda toplanmıru Toplanan verilerin sunumu, kullanı tekniklanmalzemelere ve bu malzemeleri değerlendiren uzmana göre çok daha kaliteli bir görselliğeıulaşr.ş ş n alanıkapsamıamacıönemi hakkı kı bilgi verilerekÇalımaya, çalımanı , , , nda sacaşbaşlanmı r.tıGünümüzde, fotogrametri, arkeolojik eserlerin belgelenmesinde yaygı bir şn ekildeş n ikinci bölümünde,kullanılmaktadı Bu düşr. ünceden yola çı larak hazıkı rlanan çalımanıarkeolojik araşrmalarda yaygı bir ştı n ekilde kullanı fotogrametrinin tanı , fotoğ lılan mı rafçıklabirlikte tarihi ve fotoğ malzemelerinin çeşraf itliliğine bağlıolarak teknik gelişimi,fotogrametrik veri toplama sı nda yapı fotografik belgelemelerde dikkat edilmesirası langereken hususlar üzerinde durulmuş Sonrası fotogrametrinin ilk adı olarak kabultur. nda mıedilen fotoğ lı ilgili bilgilerden sonra, fotogrametrinin metodolojisi içersinderafçıklafotogrametrik belgeleme yöntemleri ele alı şr.nmıtıÜçüncü bölümde, kültürel zenginlikleri kaydetme ve belgelemede bazımodernı ele alı şr. Kültür varlı nı belgelenmesinin önemi, belgeleme yöntemleriyaklaşmlar nmıtı klarındetaylıolarak işlenmiştir.Dördüncü bölümde, fotogrametri ve arkeoloji ilişkisi, bu iki yöntem arasındakiavantajlar ve dezavantajlar belirlenmiş Arkeolojik varlı n konumları göre belgelemetir. kları naalı şr. Arkeolojikçeşitliliğ elei nmıtı araşrmalardatı stratejik planlamalar sı ndarasıfotogrametrinin güncel gelişimleri, arkeolojide fotogrametrik yöntemlerden nasılfaydalanı ğ ve toplanan tüm verilerin sistematik bir şldıı ekilde değerlendirilmesi sürecindeCBS'in rolü üzerinde durulmuş Sonrası yakı mesafe, uzaktan algıtur. nda n lama, hava, sualtıuygulama alanları kullanı fotogrametrinin arkeolojideki yeri ele alı şr.gibi farklı nda lan nmıtıDördüncü bölümün son ana başğ çalıı ş n da özünü oluşlı, manı turan arkeolojik araşrmalardatıfotogrametrik verilerin ölçeğ bağ değe lı erlendirilmesi ve sunumunu kapsamaktadı Bu başkr. lıaltı seramik eserler, heykeller, mimari yapı mları arkeolojik topografyalar üzerindenda, tanı veşyapı ulusal ve uluslararasılan fotogrametrik çalımalar örneklendirilmiştir.ş n sonunda ise, fotogrametri, arkeoloji ve fotoğ etkinliğ toplu bir bakışÇalımanı raf ineşmada ele alı konular ığş ı tüm bilgiler toparlanmıve genel bir değı nda şile çalı nan erlendirmeile varı sonuçlar belirtilmişlan tir.

SUMMARYOur country has hosted a very rich and different cultures since the pre-historic times. Itis the responsibility and requirement of the civilized societies to protect and leave the futuregenerations an inheritance of these cultural treasures called as historical heritage. Thesecultural treasures hidden underground and on the ground and waiting to be uncovered andpreserved are being documented by using the current technology, spending less time andmoney than the traditional methods.The study called as ?Applic ati on Fi elds of Photogra mme try in Arc haeol ogica l SurveysAa nd Researc hes regardi ng the Docum enta tion and Monit ori ng of Cult ural Heri tage ? covers theexamples of application of photogrammetric methods used widely and recently on thecultural heritage and its application in an archaeological field.Documentation and recording of cultural heritage form a wide field of things,disciplines, and technologies. The reason of this wide variety is due to each project?s beingdifferent. The situation which necessitates collaboration between different scientific andprofessional disciplines¹ sometimes brings together archaeologists and photogrammetrists.The first step to take about the preservation of cultural heritage is to produce the firsttechnical documents related to these heritages in the most valid and reliable way. As inarchaeology, the documentation and data collection in photogrammetry has been conductedby photography, too. Photography which is frequently used in the documentation ofarcheological sites and artefacts is the touchstone of photogrammetry..In archaeological researches during the process of the documentation and thefollowing of cultural heritage, the use of photogrammetric methods enable the restoration ofan artefact or a site to be realized easily by making use of photographic data if thephotographed artefact or the site is damaged whatever the reason is .Advanced technology must be used on archaeological excavation fields in order tomeet the practical requirements of documentation and recording of archaeological heritage.The archaeologist is both required to take photographs and interpret what he has foundduring measurement on the site. The photogrammetrist should have an idea of both thelimitations and capabilities of the technique, and the cost in time and noney.When an archaeologist and a photogrammetrist come together collaboratively in therecording of cultural heritage , the archaeological data is collected in a more accurate andless time via phtogrammetric methods. The visualization of the presentation of collected datareaches a higher quality according to the technical equipment used and the expert whoevaluates it..This work has been started by giving brief information about the area of the study, itsscope, aim and importance.Today, photogrammetry is widely used for the documentation of archaeologicalheritage. The second part of the study involves the description of photogrammetry which iswidely used in archaeological researches, its history along with photography and its technicaldevelopment with the diversity of photography tools and the important points that should betaken into consideration about the documentation of photogrammetry during the collection ofphotogrammetric data. After the information about photography which is accepted as the firststep of photogrammetry, photogrammetric documentation methods were dealt within themethodology of photogrammetry.Some modern approaches in the documentation and recording of cultural heritage werementioned in the third part of the study. The importance of documentation of culturalheritage and the methods used in their documentation were studied in detail.The relationship between photogrammetry and archaeology and the advantages andthe disadvantages between the two methods were mentioned in the fourth part. The varietyfor the documentation of archaeological heritage according to their position was alsoconsidered. The current developments in photogrammetry during the strategic planning inarchaeological researches, how the photogrammetric methods were made use of inarchaeology and the role of GIS during the process of systematic evaluation of all thecollected data were emphasized. The place of photogrammetry used in different applicationfields such as close range, remote sensing underwater nad air applications in archaeologywere mentioned. The last title of the fourth part both covers the evaluation and presentationof photogrammetric data using scale in archaeological researches and also forms the basis ofthe study. Under this heading, ceramic artefacts, statues, architectural definitions of buildingsand the national and the international photogrammetric studies conducted on archaeologicaltopography were sampled.In the end of the study, with a general view over the activity of photogrammetry,archaeology, and photography, the information was summarized under the light of the topicsdealt with in the study and the results were mentioned with a general evaluation of the study.