`Modern Aklın` Türkiye`deki etkilerine tarihsel bir bakış

Abstract

ÖZETTezin Adı : ?Modern Aklın? Türkiye'deki Etkilerine Tarihsel Bir BakışHazırlayan: Cemile BarışanBu çalışmada, modern dünyanın problemlerinden yola çıkılarak buproblemlerin düşünsel arka planı, modern paradigmadan farklı bir bakış açısındangörünür kılınmaya çalışılmıştır. Bu noktada geleneksel düşünceye başvurulmuş,modern aklın zaafları tespit edilmek istenmiştir. Modern aklın temel özellikleri buşekilde ele alındıktan sonra, küresel ölçekli çevre krizi ve ahlak problemi gibisorunların bu akıl yapısıyla ilişkisi geleneksel düşüncedeki akıl anlayışı ve farklıkavramsal araçlar çerçevesinde işlenerek gösterilmeye çalışılmıştır.Modern aklın küreselleştirici etkisi bağlamında, modern dünyada ortaya çıkansorunlar ve modernleşme, batılı toplumlar dışında diğer toplumlara da yansımıştır.Bu etkinin Türkiye Cumhuriyeti'nin bir ulus devlet olarak ortaya çıkmasındaki rolüaçısından, Osmanlı Devleti'nin son dönemindeki gelişme ve hareketlilikler, reformçabaları ve yenilikler, modern aklın ve modernliğin Türkiye'ye girişinin öncüllerinianlamamızda tarihsel veriler sunmaktadır.Bu dönemde fikir dünyasındaki hareketlilikler ve Avrupa'yla etkileşim,modern aklın Türkiye'ye girişindeki aydın ve bürokrat rolünü öne çıkarmıştır.Burada özellikle aydın rolü üzerinde durulmuş, bu rolün taşıyıcısı olmaları vemoderniteyle etkileşimleri bağlamında; pozitivist düşüncenin ve batıcılığın aklagetirdiği önemli isimlerden Abdullah Cevdet, Türk milliyetçiliğinin örneğini verenZiya Gökalp ve slamcı kanadın önemli temsilcisi Mehmet Akif Ersoykarşılaştırılmış, bu üç düşünürün modern düşünce bağlamında nerede durduklarıanlaşılmaya çalışılmıştır. Bu karşılaştırmadan hareketle batıcı kanat doğrudanmodernliğin taşıyıcısı olarak görünmektedir. Ziya Gökalp geleneksel düşüncedenmodernliğe geçişi simgelerken, modernlik dışı referans noktalarından Mehmet AkifErsoy ise daha çok slamcılığın içinden bir sentez üzerinde durur görünmektedir. Buüç ismi bir arada tutan en önemli ortak noktalardan biri ise batı karşısındaezilmişliğin ve modernliğe göre konumlanmanın ortaya çıkardığı bir söylemsel alaniçinde yer almalarıdır.

ABSTRACTName of the Thesis: ?Modern Aklın? Türkiye?deki Etkilerine Tarihsel BirBakış/ A Historical View To The Effects Of ?Modern Mind? in TurkeyPrepared By : Cemile BarışanIn this thesis, the intellectual background of the modern world?s problems arestudied by comparing modern paradigm with traditional thought and defects ofmodern mind are tried to be determined. Considering these main characteristics ofmodern mind, the problems like global ecological crisis and moral case are dealt withthis mind structure.Modernization and the problems of modern world are also affected the othersocieties like in the establishment of Turkish Republic as a national state. Theprogress in the last stage of Ottoman State and its reform struggle are supplying us aseries of historical premise of the entrance of modern mind and modernity to Turkey.Here, intellectuals? role is especially emphasized in modernization and in thecontext of being this role?s carriers; Abdullah Cevdet as an agent of positivism andwesternization, Ziya Gökalp as the representative of Turkish nationalism andMehmet Akif Ersoy as the representative of Islamic thought, are compared with eachother and their position in the context of modern thought is tried to be understood.The westernizing fraction is seemed as the carrier of the modernity directly. WhileZiya Gökalp is symbolizing a transition to modernity, Mehmet Akif Ersoy is seemedlike to be the representative of a synthesis in slamic thought with the exception ofmodern reference points. One of the most important common part of these threename is being in a discourse field that is determined by the state of being repressedagainst the West and taking position according to modernity.