Kocaeli ilinde (kır-kent ayrımında) hanehalkı tüketim harcamalarının analizi

Abstract

Tüketim harcamaları, iktisat teorisinin en popüler konularından birisidir. Tüketim harcamaları ile ilgili çalışmaların başlangıcı, 18. Yüzyılın sonlarına kadar gitmekle birlikte; iktisatçıların tüketim konusu üzerinde yoğunlaşmaları Keynes'in Genel Teorisi 'ni yayınlamasından sonradır. Keynes'in mutlak gelir hipotezini ortaya koymasından sonra, gelir tüketim ihşkişjnin açıklanmasına yönelik değişik hipotezler ortaya atılmıştır. Bunlar; Dueseriberry'in nisbi gelir hipotezi, Modigliani, Ando ve Brumberg tarafından ileri sürülen ömür boyu gelir hipotezi ile Friedman'ın sürekli gelir hipotezidir. İktisatçılar arasında gelir tüketim ilişkisi hakkında henüz tam bir görüş birliği sağlanamamıştır. Bunun nedeni; ileri sürülen hipotezlerin varsayımları ile gerçek hayattaki tüketici davranışlarımn birbirinden farklı olmasıdır. Gerçek hayatta tüketici davranışları, hipotezlerin öngördüğünden çok daha karmaşıktır. Tüketici davramşlannın bu karmaşık yapısı, teorik olarak tüketici davranışlarının ortaya konulmasını zorlaştırmış ve farklı hipotezlerin aynı anda benimsenmesine neden olmuştur. Kocaeli İlinde hanehalkı tüketim harcamalarını konu alan bu çalışmada, Kocaeli İh kırsal ve kentsel alanında yaşayan hanehalklannm tüketim davranışları mümkün olduğunca detaylı bir şekilde analiz edilmiştir. Araştırmada, örneklem kümesine yüzyüze mülakat tekniği ile uygulanan `Kocaeli İli Hanehalkı Tüketim Harcamaları Anketi`nden elde edilen veriler kullanılmıştır. Anket verileri kullanılarak, hem çeşitli harcama gruplanmn hanehalkı tüketim bütçesi içindeki paylan analiz edilmiş, hem de bir bütün olarak hanehalkı tüketim harcamaları üzerinde etkili olan faktörler, yapay değişkenler kullanılmak suretiyle ortaya konulmuştur. Bu çalışma, üç bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın birinci bölümünde teorik çerçeve ortaya konulmuş; tüketim harcamalarının mahiyeti, tüketim harcamalarını belirleyen iktisadi, demografik, davranışsal ve sosyo-kültürel faktörler ile tüketimin gelir hipotezleri konusu analiz edilmiştir. Bölümün sonunda geleceğe dönük tüketim teorisi üzerindeki tartışmalar ve bu teorinin iktisadi politika açısından doğurduğu sonuçlar ele alınmıştır.VI Çalışmanın ikinci bölümünde, materyal ve yöntem belirlenmiş, genel veri problemleri izah edildikten sonra, bu çalışmada kullanılacak veriler ve verileri elde etmek amacıyla uygulanan anketin hazırlanması ve uygulanmasına ilişkin bilgiler sunulmuştur. Bölümün ikinci kısmında ise; anket verilerinin iktisadi analizi yapılmıştır. Bu kısımda harcama gruplarının hanehalkı tüketim bileşimi içindeki paylan, kır, kent ve ana evren için, hem harcama bütçesi, hem de reel tüketim bileşimi için ayrı ayrı hesaplanmış ve analiz edilmiştir. Çalışmanın ekonometrik analiz kısmım oluşturan üçüncü bölümde ise; önce farklı gelir tüketim hipotezleri için model tahminleri yapılmıştır. Yapılan tahminler iktisadi, istatistiki ve ekonometrik testlere tabi tutulduktan sonra, Kocaeli İlinde hanehalkı tüketim davranışını en iyi açıklayan model belirlenmiştir. Ekonometrik analizlerde, hanehalkı tüketim harcamaları bağımlı değişken, gelir ve tüketim harcamalarını etkileyen diğer faktörler açıklayıcı değişken olarak kullanılmıştır. Bölümün ikinci kısmında ise, belirlenen en uygun model yardımıyla, hanehalkı tüketim harcamalarını etkileyen faktörler, yapay değişken olarak kullanılmak suretiyle, model tahminleri yapılmıştır. Yapay değişkenli modeller tahmin edilirken, kullanılan yapay değişkenlerin sadece tüketime başlama noktası üzerinde değil, marjinal tüketim eğilimi üzerinde de etkili olduğu varsayılarak; hem tüketime başlama noktası, hem marjinal tüketim eğilimi farkının istatistiki açıdan anlamlı olup olmadığı araştırılmıştır. Çalışmanın sonunda ise, elde edilen temel bulgular, sonuç ve genel değerlendirme başlığı altında toplu olarak sunulmuştur. Gerek yapay değişkenli modeller, gerekse harcama gruplarının hanehalkı tüketim bileşimi içindeki payları analiz edilirken, sadece yalın sonuçlar verilmekle yetinilmemiş, gerektiğinde, ortaya çıkan sonuçların nedenleri -anket uygulaması sırasında elde edilen bilgiler, Kocaeli İlinin özellikleri ve ülkeye ait gerçekler de dikkate alınarak- yorumlanmıştır.

Consumption expenditures is among the most popular issues of economic theory. Although the beginning of studies related to consumption expenditures dates back to the late 18th century, economists began to concentrate on the issue of consumption only after Keynes's publication his General Theory. After Keynes suggested his absolute income hypothesis, various assumptions towards explaining the income-consumption relationship have been developed. These are Dueseriberry's relative income hypothesis, Modigliani, Ando and Brumberg's life-cycle income hypothesis, and Friedman's permanent income hypothesis. Economists have not yet agreed upon a single viewpoint on the relationship between income and consumption. This is due to the difference between the assumptions of these hypotheses on consumption behavior and those observed in the real life. In the real life, consumption behavior is much more complicated and difficult than the hypotheses envisage. This complex structure of consumption behavior complicated the issue of introducing consumption behavior and resulted in adopting different hypotheses simultaneously. In this study, which concentrates on household consumption expenditures in the province of Kocaeli, the consumption behaviors of households living in the rural and urban areas of Kocaeli have been analyzed, as detailed as possible. We utilized a survey titled `Kocaeli Province Household Consumption Expenditures Survey` to obtain statistical data, using face-to-face interview technique. Through the survey data both the shares of various expenditure groups within household consumption budgets, and the factors effecting household consumption expenditures as a whole, were analyzed. For this end, dummy variables have been utilized. This study is composed of three parts. In the first part, the theoretical framework is put forward and the nature of consumption expenditures, the economic, demographic, behavioral and social-cultural factors determining consumption behaviors and the issue of income hypothesis have been analyzed. The second chapter of this part, deals with the debates on forward looking theory of consumption and its consequences with regard to economy policies.vm Ih the second part of the study, materials and methods are determined, after data problems in general were explained, information related to the preparation and implementation of the survey rendered in order to obtain the data was presented. In the second chapter of this part, economic analysis of the data were done statistically. In this chapter, the shares of the expenditure groups in household consumption composition were calculated and analyzed separately for both expenditure budget and real consumption composition, in terms of rural, urban and Kocaeli Province in general. In the third part of the study, covering the econometric analysis; firstly model estimations were carried out for different income consumption hypothesis. After the estimations were tested economically, statistically and econometrically, the best model explaining the household consumption behavior in Kocaeli was determined. In econometric analysis, household consumption expenditures were used as dependent variable, income and other factors influencing the consumption expenditures were used as explanatory variable. In the second chapter of the part, model estimations were carried out by using factors influencing the household consumption expenditures as dummy variables with the help of the most appropriate model determined. While the models with dummy variables were being estimated, both starting point for the consumption and the distinction of marginal propensity to consume were analyzed to see if they are statistically significant; on the assumption that dummy variables not only influence the starting point, but they also influence the marginal propensity to consume. At the end, the main findings acquired were presented under the heading, result and general evaluation collectively. While analyzing both models with dummy variables and the shares of expenditure groups within the household consumption composition, not only the basic results were given but also the reasons of the results obtained were interpreted, taking the information received during the survey, and the peculiarities of Kocaeli Province and the national realities into consideration.