Saçmanın çevirisi: Türkçedeki absürd tiyatro örneklerine çeviribilimsel bir yaklaşım

Abstract

Tiyatro çevirisi çeviribilim açısından üzerinde en az durulmuş alan olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu eksikliği göz önünde bulunduran çeviribilimciler ortaya çıkan yeni yaklaşımların etkisiyle tiyatro çevirisini yeniden ele almaktadırlar. Ülkemizde ise tiyatro çevirisi alanında halen sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır. Tiyatro türleri kendilerine özgü biçim ve içerik özellikleri sergilemektedir. Bu nedenle çeviride her tiyatro türüne yönelik, özelleşmiş bir çeviri yaklaşımı geliştirilmesi gerekmektedir.Bu çalışmadaki temel amaç, kendine has biçim ve içerik özellikleri sergileyen absürd tiyatro için kuramsal çerçevede somut bir çeviri yaklaşımı geliştirebilmektir. Kaynak metne ait anlamın tespit edilmesi çeviri sürecinin öncül basamaklarından birisidir. Absürd tiyatronun anlamsal dokusunu ?saçma? oluşturmaktadır. Metinlerde ve sahnelemelerde anlamsal olarak saçmanın oluşmasını sağlayan hususlar ve bu hususların çeviriye nasıl yansıtılabileceğinin keşfi bu çalışmanın yöntemsel modelinin temel yaklaşımını belirlemektedir. Bu amaç doğrultusunda çeviribilim çalışmalarına kaynaklık eden göstergebilim kullanılmıştır. Göstergebilim tiyatroyu tanımlanabilir gösterge sistemlerinin birleşimi olarak ele almaktadır. Bu çalışmada absürd tiyatrodaki anlam yaratma süreçleri göstergebilim aracılığıyla tespit edilmeye çalışılmış ve bu süreçlerin çeviriye ne şekilde yansıtılabileceklerine dair yöntemsel bir arayışa gidilmiştir.

Theatre translation is one of the least studied fields within translation studies. Considering this lack of studies, translation theoreticians have renewed their understanding on theatre translation with the impact of new approaches. In Turkey there are still a limited number of studies carried on theatre translation. Every kind of theatre has a specific content and form. So, it is required to develop a specific translation approach for each of them.The basic aim of this study is to create a concrete translation approach in a theoretical perspective for the theatre of absurd which has a genuine form and content. Determining the meaning of source text is a prior phase in translation process. The meaning structure of absurd theatre is based on ?Nonsense?. The method of approach in this study is first to discover the characteristics of absurd which creates ?Nonsense? in absurd texts and performances and then to find out how to reflect these characteristics in an absurd theatre translation. With this aim, semiotics, which is a source for translation studies, is used. Semiotics considers theatre as a combination of definite semiotic sign systems. This study aims to analyze the meaning formation processes in the theatre of absurd by using semiotics. Finally a theoretical search for the ways of reflecting these processes in translation is given in this study.