Klâsik Türk şiirinde tarihî, efsanevî ve mitolojik unsurlar

Abstract

Tarih, efsane ve mitoloji Klâsik Türk şairlerinin başvurduğu temel kaynaklardandır. Bu çalışmada, bahsi geçen kavramlar ayrıntılarıyla tanıtılmıştır. Çalışmanın amacı tarihî, efsanevî ve mitolojik unsurların Klâsik Türk şiirine nasıl yansıdığını ifade etmektir. Bu çalışmada, bu alanda yapılmış mevcut eserler değerlendirilerek tarihî, efsanevî ve mitolojik unsurlar ile ilgili en kapsamlı tasnif belirlenmiştir. Bu tasnif şu şekildedir: 1.Dînî Şahsiyet ve Varlıklar (a. Peygamberler, b. Mukaddes Kişi ve Varlıklar), 2. Tarihî ve Efsanevî Şahsiyetler (a. Kutsal Kitaplarda Zikredilen Ünlü Şahıslar, b. Hükümdârlar, c. Şair ve Âlimler d. Hükemâ ve Filozoflar, e.Ünlü Aşk Kahramanları) 3. Mitolojik Şahıs ve Varlıklar (a. Mitolojik Şahıslar, b. Mitolojik Varlıklar) Bu tasnif ışığında ele alınan unsurlar, çalışmada örneklenerek Klâsik Türk şiirinin gelişimine ve ifade gücüne katkıları araştırılmıştır. Bu dikkatle, XVI. yüzyıl Klâsik Türk şairlerinden Zâtî, Fuzûlî ve Hayâlî Bey; XVII. yüzyıl Klâsik Türk şairlerinden Nef'î ve Şeyhülislâm Yahyâ olmak üzere toplam beş divandan hareket edilmiş, bu divanlar çalışmanın örneklemini teşkil etmiştir. Çalışmanın evreninde ise bu divanların belli bir sistematikle taranmasından elde edilecek olan beyitlerden yola çıkarak söz konusu şairlerin şiirlerine, tarihî, efsanevî ve mitolojik unsurların nasıl yansıdığı ve bunların şiirin estetik yapısına katkılarının ne olduğu araştırılmıştır.

History, legend and mythology are the main sources used by classical turkish poems. In this study, these concepts are presented in details. The aim of this study is to represent the mpacts of historical, mytical and mythological factors in classical Turkish poems. In this paper, the most comprehensive classification relating to historical, legendary and mythological factors are determined by making use of available literature in this field. The classification is as below;1. Religious People and Spiritual Beings (a. Prophets b. Religious People and Spiritual Beings)2. Historical and mytical people (a.Famous People Mentioned in Holy Books b. Emperors c. Poets and Scholars d. Theologicans and Philosophers e. Well Known Ancient Love Characters3. Mythological People and Beings (a. Mythological People b. Mythological Beings)The factors in this classification are examined in terms of contributions to the improvement of classical Turkish poems and expressive force by giving an example of these factors. In this regard, classical Turkish poets such as Zâtî, Fuzûlî and Hayâlî Bey in XVI. century, Nef'î and Şeyhülislâm Yahyâ in XVII. century are studied in totally five collected poems and these collected poems are used as examples of this paper.In this study, it is told that how the historical, legendary and mythological factors affect the mentioned poets and poems by searching the collected poems systematically and it is also told that how these factors contribute to aesthetics structure of poems.