Türkiye`deki psikolojik çalışmalarda kullanılan testlerin psikometrik özelliklerinin incelenmesi: Kültürel açıdan test uyarlama çalışmaları

Abstract

Türkiye'de çoğunlukla Batı ülkelerinde geliştirilen test ve ölçeklerin uyarlama çalışmaları yapılarak psikolojik temelli çalışmalarda kullanıldığı görülmektedir. Bu bağlamda çalışmanın temel amacı Türkiye'deki psikolojik çalışmalarda kullanılan psikolojik test ve ölçeklerin ve ilgili uyarlama ve geliştirme çalışmalarının niceliğini ve niteliğini sistematik bir şekilde ortaya koymaktır. Bunun için alanda önemli yer tutan dergiler olan Türk Psikoloji Yazıları (1998-2007), Türk Psikoloji Dergisi (1990-2007) ve Türk Psikiyatri Dergisinde (1990-2007) belirtilen yıllar arasında yayınlanan tüm makaleler bu çalışma içerisinde geliştirilen ölçütler bağlamında taranmış ve ilgili betimsel istatistikler rapor edilmiştir. Tarama sürecinde kullanılan ölçütler üç ana kısımdan oluşmaktadır. İlk aşamada, yayınlanan tüm çalışmalarda kullanılan test veya ölçekler ile genel bilgiler sunulmuştur. İkinci aşamada çalışmalarda kullanılan ölçek veya testler ile ilgili psikometrik özellikler verilmiştir. Son aşamada ise; ölçek uyarlama ve çeviri sürecinde izlenen adımlarda hangi ölçüde dilsel veya kültürel denklik konusuna önem verildiği araştırılmıştır. Son adımdaki ölçütler temel olarak Uluslar-arası Test Komisyonu tarafından test uyarlama sürecinde önerilen standartlar temel alınarak geliştirilmiştir.İlgili üç dergide taranan toplam makale sayısı 958'dir. Bu makalelerin % 57.8'si görgül nitelikli olup, görgül çalışmalar içinde en çok %74'lük oranla ölçek çalışmaları yer almaktadır. Bu ölçek çalışmalarının içinde kullanılan toplam ölçek sayısına baktığımızda 3 dergideki tüm ölçekler birleştirildiğinde 389 farklı ölçeğin kullanıldığı karşımıza çıkmaktadır. Bu ölçeklerin %75'i uyarlama, %13'ü telif ve %12'si çeviri ölçeklerden oluşmaktadır. Uyarlama çalışmalarının ağrılıklı bir şekilde dilsel veya kültürel denklik konusuyla ilgili ölçütleri sağlamadıkları görülmüştür. Araştırmada ortaya çıkan bu veriler özellikle ölçeklerin psikometrik özellikleri ve uyarlamanın kültürel bağlamında tartışılmıştır.Anahtar Sözcükler: Test Uyarlama, Test ve Ölçeklerin Psikometrik Özellikleri, Kültürel Uyarlama

Most of the psychological tests or scales used in Turkish psychological studies are originally developed in the Western cultures. In this context, the main purpose of the current study is to determine the basic properties and the quality of psychological tests and scales used in Turkish studies, related scale development and test adaptation studies. For this purpose, all the studies published in the given period at Turkish Psychological Review (1998-2007), Turkish Journal of Psychology (1990-2007) and Turkish Journal of Psychiatry (1990-2007), which are well-known journals in Turkish psychology, were scanned through the criteria developed for this study and related descriptive statistics were reported. Three basic criteria were used to collect and classify the studies. Firstly, general properties of the tests or scales used in all studies were given. Secondly, the basic psychometric properties of all scales or tests used in these studies were reported. Lastly, how much information and importance given about the cultural and linguistic equivalence in the process of test adaptation or translation were searched. The basic criteria in the last steps were developed according to the suggestion of International Test Commission for test adaptation.A total of 958 studies were surveyed from these journals. The empiric studies are consistent of 57.8 % of all studies. Of these studies, 74% is based on the psychological tests or scales. A total of 389 different scales or tests are used in these empirical studies. Most of these scales are adaptions (75%) or translations (12%). The percentage of the original developments in Turkish is only 13% . Most of the adaption studies failed to follow basic steps to make sure the linguistic or cultural equivalence of the tests or scales. The findings of the current study are especially discussed in terms of psychometric properties and cultural context during test adaptation.Key Words: Test Adaptation, Psychometrics properties Of Test and scales, Cultural adaptation