İstanbul arkeoloji müzelerindeki pitane pişmiş toprak figürinleri

Abstract

Bugünkü Çandarlı'nın üzerinde yer aldığı Pitane kenti önce 19. yy.'ın sonlarında Osman Hamdi Bey'in bilgisi dâhilinde Demostenes Baltacı ve daha sonra Ord. Prof Dr. Ekrem Akurgal tarafından 1959-1965 yılları arasında kazılmıştır. Akurgal kazıları daha çok Nekropolis alanında yoğunlaşmıştır. Çeşitli gömü tipleri birçok tarihlenebilir malzeme vermiştir. Baltacı zamanında yapılan kazılar daha çok Helenistik ve sonrası, Akurgal tarafından yapılan kazılarda ele geçen malzeme ise daha çok M.Ö. 6. ve 5. yy.lara ait malzemeler vermiştir. Akurgal kazılarından ele geçenler bugün üç farklı Müze'de muhafaza edilmektedir: İstanbul Arkeoloji Müzeleri, İzmir Arkeoloji Müzesi ve Bergama Müzesi. Tez konusunu oluşturan malzemelerin büyük çoğunluğu ise İstanbul Arkeoloji Müzelerinde muhafaza edilmektedirler. Kazılarda çeşitli çömlekler, madeni eşyalar, mücevherat, taş ve cam eserlerin dışında bu çalışmanın kapsamını oluşturacak pişmiş toprak heykelcikler de ortaya çıkarılmıştır.Bu pişmiş toprak heykelcikler arasında tanrı ve tanrıça figürinleri, insan figürinleri ve hayvan figürinleri bulunmaktadır. Bunların en erken örnekleri Arkaik Dönem'e, en geç örnekleri ise Hellenistik Dönem'e tarihlidir. Bu figürinler, hem Pitane'nin ve dolayısıyla Aiolis Bölgesi'nde yaşayan halkın dini inançları ve mezar gelenekleri hakkında hem de çevresindeki diğer kültürlerle olan ticari ilişkileri hakkında önemli bilgiler vermektedir. Bu tezin amacı; sadece Pitane'de kullanılan figürinleri belirlemek değil, aynı zamanda Aiolis Bölgesi ile diğer Doğu Akdeniz kültürleri ile kültürel ve ticari ilişkileri de ortaya koymaktır. Özellikle kontekst buluntular veren mezarlar, Doğu Yunan figürinlerinin üretim merkezleri ve tarihleri hakkında da fikir sahibi olmamızı sağlamaktadır.

The ancient Pitane city was localized under the modern Çandarlı. First excavations in this site have been started by Demostenes Baltacı at the end of the 19th century under Osman Hamdi Bey?s surveillance. The modern archaeological excavations have been conducted by Ekrem Akurgal between the years 1959-1965. Ekrem Akurgal?s excavations are focused on the Necropolis area of the ancient settlement. Many different types of tombs have yielded a lot of datable grave gifts. The finds of the early excavations of Baltacı are mostly from the Hellenistic Period. Nevertheless the material from the excavations by Ekrem Akurgal could be generally dated to 6th and 5th B.C. Akurgal?s finds have been distributed to three different museums: Archaeological Museums in İstanbul, Bergama Museum and Archaeological Museum in İzmir. Vast majority of the materials of the thesis are exhibited in the Archaeological Museums in İstanbul. During the excavations many objects came to the light consisting pottery, jewellery, metal, stone and glass works with together terracotta figurines which could occasionally compose some datable contexts.The terracotta figurines in question represent god and goddesses, humans and animals. The earliest examples of these are from the Archaic Period and latest ones are dated to the Hellenistic Period. These figurines yield us significant information both about the religious faiths and burial customs of the people who lived in Pitane and Aeolian region. This thesis aims not only to study the use of terracotta figurines discovered in Pitane, but also to understand cultural and commercial interconnections between Aeolis and other regions of East Mediterranean. It is especially important to bring new arguments on production centers and on dating of the East Greek figurines thanks to the datable contexts in the Pitanean graves.