Grek ve İslam düşüncesinde akıl paradigmasının oluşumu

Abstract

Bu tez, iki farklı kültürde akıl paradigmasının oluşum sürecini analiz etmek üzere iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, Yunan kültürünün mitostan logosa geçiş sürecini, tasarlanan tarih ve kültürel etkileşim olgusunu da dikkate alarak, bazı kırılma noktaları çerçevesinde incelemektedir.Bu bölüm, Thales ve doğa filozofları ile başlayan doğa felsefesi tasavvurunda, ?hakikatin? Olimpos'tan alınarak akıl ve gözlemin idaresine alınması, Sokrates ve Sofistlerle birlikte doğa felsefesinin yerini insan felsefesine terk etmesi; nihayetinde Antik Yunan akıl paradigmasının sistemler zirvesinde, Plato'nun idealarda karar kıldığı bu hakikati Aristoteles'in gözlem bilgisini ihmal etmeyen mantıksal realizm çerçevesindeki yaklaşımıyla tamamlanmaktadır. Bu bölümün değerlendirmesi ise felsefi tasavvur ile rasyonalizm çerçevesindeki bazı sorulara yer vermektedir.İslam düşüncesinde akıl paradigmasını konu edinen ikinci bölüm ise, İslam vahyinin eski Arap kültüründe meydana getirdiği dönüşümle birlikte kendi akıl paradigmasını oluşturmak üzere nasıl bir tarihsel süreç izlediğini konu edinmektedir. Bu düşünce yapısındaki felsefe-din karşılaşmasının hangi koşullarda ve nasıl bir tasavvur sağlamış olabileceğini İslam filozofları ve İslam tarihi ekseninde incelenmektedir.Bu bölümün değerlendirmesinde de, İslam düşünce yapısını belirleyen unsurlar ve buna karşılık geliştirilen bilgi tasavvurları kritize edilerek ?buradan? eleştirilmeye çalışıloyor.Sonuç ise, Antik Yunan ve İslam düşüncesi örneğinde, kültürün tarihsel gelişim içindeki kırılma noktaları ile bir bilgi üretim boyutu olarak rasyonel yapılanma arasındaki ilişkiye yönelik bazı tartışmaları ve değerlendirmeleri içermektedir.

This thesis consists of three parts to analyse the formation process of intellect paradigm in two different cultures.In the first part, the transition process of Greek culture from mitos to logos ?taking the designed history and cultural interaction phenomenon into consideration- is analysed in accordance with some breaking pointsThis part is accomplished by leaving the presence of philosophical conception to the human philosophy with Socrates and sophists, charging the truth with mind and observation taken from Olympus in the thinking of nature philosophy starting with Thales and nature philosophers; eventually, responding the truth which Platon decided with ideas in the frame of Aristoteles?s logical realism on the peak of Greek intellect paradigm?s systemsOn the other hand, a brief analysis of this chapter contains some questions within the frame of philosophical conception and rasyonalism.In the second part of which subject is intellect paradigm in the Islamic thought, what kind of historical process an Islamic inspiration followed to compose its own intellect paradigm with the conversion that old Arabic culture constituted is mentioned. It is tried to understand that what kind of conception the philosophy-religion encountering in this thinking structure got around the axis of Islamic philosophers.During the evaluatiton the elements that the define the İslamic way of thinikig and its opposite conceptions are criticsed.The conclusion contains some discussions regarding the relationship between the breaking points in a culture?s historical development and rational structuring as an information production size in the example of Greek and Islamic thoughts.