Türkiye`de Cumhuriyet Döneminde gerçekleştirilen çeviri hareketinin Türkçe ve Türk kültürüne etkileri

Abstract

Tezin amacı Cumhuriyet Dönemi çeviri hareketini Türk kültürü ve Türkçenin geçirdiği değişimler açısından incelemektir. Bu dönem çeviri eylemleri incelenirken daha önceki çeviri eylemleri ile kıyaslama yöntemine gidilmiştir. Bu kıyaslama, hem Lale Devri'nden itibaren başlayan Türk çeviri tarihi içinde hem de Roma İmparatorluğunun Yunan felsefesini çeviri yolu ile elde etmesine kadar uzanan bir çerçevede yapılmıştır. Bu yüzden çalışmada Cumhuriyet Dönemi tercüme faaliyetlerine vurgu yapmak ve bu dönemi geçmişteki çeviri eylemleri ile ilişkilendirmek amacıyla tarihteki bazı çeviri hareketleri de incelenmiştir. Yücel'in başlattığı tercüme hareketinin Türk milletinin geçmişte gerçekleştirmiş olduğu çeviri faaliyetlerinden farkı ortaya konurken, başka toplumlarda önemli gelişmelere ön ayak olmuş tercüme çalışmaları ile benzerlikleri daha çok ön plana çıkartılmıştır. Böylece çeviri eyleminin sistemli bir şekilde yapıldığı takdirde gerçekleştirilmek istenen amaca hizmet ettiği gösterilmek istenmiştir. Çalışmada çeviri hareketinin bir toplumun dilini ve kültürünü nasıl şekillendirebileceği meselesi ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışma, Hasan Ali Yücel dönemine odaklansa da tercümenin tarihteki bazı önemli olaylarda oynadığı etkin role değinmesi bakımından çevirinin evrensel boyuttaki işlevselliğinin incelenmesini de kapsamına almıştır. Son olarak Cumhuriyet Dönemi, özellikle Hasan Ali Yücel dönemi çeviri çalışmaları bilimsel verilerle kıyaslanmıştır. Bununla ilgili elde edilen bilgiler, çeviribilim açısından incelenmiş ve kuramsal zeminde değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Çeviri, çeviri tarihi, Hasan Ali Yücel, Batılılaşma, Hümanizm

Aim of this research is to discuss the translation movement in Republican Era in terms of the improvements which affect Turkih culture and Turkish itself. In this research Republican Era translations are compared with previous translation actions. This comparison is made in the frame of the period which includes both Tulip Era translations in Turkish translation history and some other translation movements in the nations? history. For this reason some translation movements in the past have been studied to emphasize the translation actions in Republican Era and to associate this era with the ones which were realized in the past. While the differences between translation actions in Turkish nation realized in the past and the translation movement started by Yücel, the similarities with other nations? translation actions have been set forth. Thus it is aimed to show that if a translation movement are realized in a systematic way, they help the goal wich the authority wants to reach. In the research the matter how a translation movement like this could form the language and culture of a society has been tried to explain. However the research is focused on Hasan Ali Yücel era, it actually studies the global functionality of translation. Finally Republican Era especially Yücel?s translation studies are compared with scientific data. Information gathered about that is studied in terms of translation studies and evaluated in a theoretical frame.Keywords: Translation, translation history, Hasan Ali Yücel, Westernisation, Humanism