Türkiye imalat sanayi ve alt sektörlerinin uluslararası rekabet gücü: Mevcut durum ve potansiyel analizi

Abstract

Son yıllarda, birçok araştırmacı tarafından ekonomik büyüme ve kalkınmanın temel öğelerinden biri olarak görülen rekabet gücünü arttıran faktörlerin belirlenmesine ilişkin olarak yoğun bir çaba söz konusu olmuş, dünyanın her yerinde rekabet gücüne gittikçe artan bir önem verilmeye başlanmıştır. Konu hakkındaki endişelerin yoğunlaşması ile birlikte rekabet gücü, ulusal ekonomik performans tartışmalarının temel parametrelerinden biri haline gelmiş ve birçok politikacı ve araştırmacı da rekabet gücü kavramı üzerinde önemle durmaya başlamıştır. Öyle ki, başta İngiltere, ABD, Japonya ve AB gibi gelişmiş ülkelerde olmak üzere hükümetler artık rekabet gücü konusunda ve özellikle de rekabet gücünü arttırmaya odaklı politikalar geliştirme konusunda çalışmalar yapmaktadırlar.Rekabet gücünün geliştirilmesi bugün gerek gelişmiş ülkelerle gerekse gelişmekte olan birçok ülke ile yoğun ekonomik rekabet içinde olan Türkiye açısından da hayati önem taşımaktadır. Bu doğrultuda çalışma Türkiye'de imalat sanayi ve ?Tüm Ekonomik Faaliyetlerin Uluslararası Standart Sanayi Sınıflaması? (ISIC Rev.3 ) kapsamında 2-haneli kodlarla tanımlanan 22 alt sektörün uluslararası arenadaki rekabet gücünü ortaya koymayı amaçlamaktadır. 2000 ile 2009 yılları arasındaki son on yıllık dönemi kapsayan bu çalışma, rekabet gücü literatüründe yaygın olarak kullanılan ve ülkelerin ihracat performansı ile rekabet gücü arasında bağlantı kuran açıklanmış karşılaştırmalı üstünlükler (AKÜ), ihracat payı ve ihracatta uzmanlaşma endeksi gibi gösterge veya endekslere dayalı olarak yapılmıştır.Bu bağlamda çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde ilgili literatür incelenerek çalışmanın kapsamı çerçevesinde rekabet gücünün kavramsal boyutu üzerindeki teorik tartışmalar ile birlikte rekabet gücünün ölçüm yöntemleri ve analizlerde kullanılan gösterge ve değişkenler hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde ise imalat sanayi ve alt sektörlerinin belirlenen göstergeler aracılığı ile uluslararası rekabet gücünü ölçmek üzere yapılan, Türkiye'nin hem dünya hem de 11 bölge/grup (Avrupa Birliği (AB-15 ve AB-12 ayrıca incelenmek üzere), Diğer Avrupa, Orta Doğu, Körfez Ülkeleri, Kuzey Afrika, Sahra Altı Afrika, Kuzey Amerika, Latin Amerika & Karayipler, Orta Asya, Güney Asya ve Doğu Asya & Pasifik) karşısındaki durumunu ortaya koyan analizleri içermektedir. Türkiye'nin imalat sanayindeki uluslararası rekabet gücünün ölçümüne ilişkin bu analizlere ışık tutması açısından çalışmanın bu bölümünde Türkiye imalat sanayinin ekonomideki yeri de incelenmektedir. İmalat sanayinin tanım ve kapsamının belirlenmesiyle başlayan bu inceleme, imalat sanayinin gayrisafi yurtiçi hasılada, istihdamda ve dış ticaretteki payları üzerine dayandırılmıştır. Bölüm sonunda tüm bulgular karşılaştırmalı olarak bir arada değerlendirilmiştir.

In recent years, there have been exhaustive efforts to identify the factors that affect competitiveness, regarded by many scholars as one of the key elements of economic growth and development, whereby competitiveness has gained an ever growing importance all over the world. With the increasing concerns over the issue, competitiveness has become one of the key parameters of discussions on national economic performance and many policymakers and researchers have started to pay special importance to competitiveness. In consequence, governments, particularly those of developed countries such as England, the U.S., Japan and the E.U., have conducted studies on competitiveness, particularly on developing policies that are focused on enhancing competitiveness.Improving competitiveness is also crucial for Turkey, which is in though economic competition with both developed and developing countries. In this context, this study aims to measure international competitiveness of the manufacturing sector and its 22 sub-sectors ?classified within 2-digit codes of the ?International Standard Industrial Classification of All Economic Activities? (ISIC Rev.3) ? in Turkey. Covering the last ten-year period of 2000-2009, the study is based on some widely used indicators or indices, such as revealed comparative advantage (RCA), export market share, and export specialization, which relate countries? export performance to their competitiveness.In this respect, the study consists of two sections. Surveying the respective literature, the first section examines the theoretical discussions on the concept of competitiveness and presents information on ways used to measure competitiveness and indicators and variables employed in analyses on competitiveness. The second section includes the analyses on measuring the competitiveness of the manufacturing sector and its sub-sectors via the selected indicators, comparing Turkey with both the world as a whole and 11 regions/groups of countries (European Union ?EU-15 and EU-12 to be analyzed as separate regions as well? Other Europe, GCC countries, North Africa, Sub-Saharan Africa, North America, Latin America & the Caribbean, Central Asia, South Asia and East Asia & the Pacific). To shed light on the analyses towards measuring the competitiveness of Turkey?s manufacturing sector, the importance of the sector to Turkish economy has also been investigated in this part of the study. Starting with identifying the definition and the scope of the manufacturing sector, this investigation focuses on the share of the sector in gross domestic product, employment, and foreign trade. All the findings have been evaluated in a comparative manner at the end of the section.