Orta Çağ Akdenizi`nde İspanyol bir seyyah: Pero Tafur`un doğu seyahati (Tercüme ve değerlendirme)

Abstract

Dinler ve dönüşümler çağı olarak da adlandırılabilecek Ortaçağın izini taşıyan ve yaklaşık iki ya da üç bin yıldır sadece fiziki değil aynı zamanda tarihi, ekonomik, kültürel bir bütünlük teşkil eden Akdeniz üzerinde şekillenmiş bir seyahat kültürü mevcuttu. Akdeniz bu çağda hacılara, tüccarlara, din adamlarına, askerlere, elçilere velhasıl toplumun her kesiminden seyyahlara tarihinin hiçbir döneminde kopmamış (ne Kavimler Göçü ve Roma yıkıldığında, ne de İslam'ın doğuşu ve Haçlı Seferleri sırasında) yol ağları sayesinde iletişim olanağı sunuyordu.Batı'da Roma'nın, Doğu'da Bizans ve Memlûk mirasının Akdeniz'in yeni aktörlerine devredildiği Ortaçağ'ın en kritik devrinde, imanlı bir Hıristiyan hacı, zengin bir tüccar, soylu bir şövalye ve tesadüfen bir elçi kimlikleriyle Kastilyalı bir seyyah Akdeniz'i bir ucundan diğerine bu yol ağları üzerinden kat etti. O yolculuğu sırasında Batı'da toprağa dayalı ekonomiyi temsil eden Roma'nın yıkıntılarına ve artık kesinkes yerini Venedik ve Ceneviz gibi denizci devletlere bıraktığına; Doğu'da ise İslam ve Bizans mirasını Osmanlıların devralmaya başladığı bir sürece tanık oldu ve bir Hıristiyan, bir tüccar ve bir Akdenizli gözüyle gözlemlerini seyahatnamesinde kayda geçirdi.Çalışmamız, Pero Tafur'un Doğu seyahatini ve seyahati sırasında yaşadıklarını ve gözlemlerini kaleme aldığı Andanças e viajes de Pero Tafur por diversas partes del mundo (Pero Tafur'un, dünyanın farklı yerlerine gerçekleştirdiği kara ve deniz yolculukları) adı ile bilinen eserin Doğu seyahatine ayrılmış bölümünü konu edinmekte ve bu bölümün Türkçe tercümesine yer vermektedir. Çalışmamız çok yönlü bir seyyah olan Tafur'un, Andanças ile canlı bir resmini sunduğu Akdeniz dünyasının, hem devre atfedilen durağanlık ve karanlık telakkilerinin yersizliğine bir örnek oluşturması hem de Ortaçağ Akdenizinin özellikle de Doğu Akdeniz tarihinin aydınlatılması konusunda kıymetli bir ana kaynak olması nedeniyle, eserin ülkemizdeki bilinirliğini arttırmak ve ondan daha fazla yararlanmaya imkân sağlamak üzere mütevazı bir katkı olarak düşünülmüştür.

A unique travel culture authentic to the Middle Ages, which can also be entitled as the age of religions and transitions, had been formed and in this era the Mediterranean world, as a unity in all aspects ( that is to say not only geographically but also economic, historic and culturally) was making the long term travel possible for pilgrims, merchants, ambassadors, soldiers, after all for every section of society thanks to the land and sea networks, which have never been broken throughout its history neither during the Migration Period, nor during the birth of Islam or the Crusades.In the most critical period of the Middle Ages, while Roman legacy in the West and Byzantine and Mamluk's legacies in the East were undertaken by new socio-political actors, a Castilian traveller, who was a pilgrim, a rich Merchant, a noble knight and an incidental ambassador, travelled over the Mediterranean world from one end to the other. During his journey, he saw Rome in ruin, which was representing the end of land-based economy and the beginning of maritime states' power consolidation, and he witnessed Ottomans' takeover of the Byzantine and Islamic heritage in the East. Being a witness of such a transition period, he wrote down his observations in the eyes of a Christian, a merchant, and a Mediterranean in his travelogue known as Andanças.Our present work aims to analyze Pero Tafur's travelogue called Andancas e Viajes Tafur Por diversas partes del Mundo (Travels and voyages of Pero Tafur through diverse parts of the World), and offers a Turkish translation of his travelogue's dedicated parts to the East Mediterranean and Black Sea region. As a versatile traveller Tafur gives us a vivid image of Medieval Meditteranean world which contradicts supposedly dark and inert Middle Ages. Since it is a valuable main source that may help enlighten the history of Mediterranean world, our work is thought to be a humble contribution to promote Andanças in Turkey's academic sphere and make it available for more investigators as our work provides a Turkish translation of Tafur's Travelogue.