Serbest bölgelerin ekonomik etkinliği: Ege serbest bölge örneği

Abstract

Serbest bölgeler hem gelişmiş hem gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerinde önemli katkılar sağlamaktadırlar. Dünyada üretim ve gelir düzeyindeki artışa paralel olarak 1950'lerden itibaren uluslararası ticarette önemli bir büyüme yaşanmıştır. Uluslararası ticarette yaşanan bu gelişmeler ülkeleri ticaret hacimlerini arttırmak adına çeşitli politikalar ve araçlar kullanmaya yöneltmiştir. Bu bağlamda serbest bölgeler birçok ülkenin dış ticareti destekleyici uygulamalarından biri olmuştur.Her ne kadar farklı isimler ile adlandırılsalar da 2016 yılı itibari ile dünyada toplam 130 ülkede yaklaşık 2.500 tane serbest bölge faaliyet göstermektedir. Özellikle gelişmekte olan ülkeler açısından serbest bölgeler, yeni yatırımlar, teknoloji transferi, yeni istihdam alanları, ihracat artışı gibi makroekonomik etkiler yaratmak sureti ile giderek daha da önemli hale gelmektedir.Türkiye 1980'den itibaren ithal ikameci kalkınma politikalarını terk ederek, ihracata dayalı büyüme stratejisini benimsemiştir. Yeni strateji ile birlikte; ihracatı artırmak, dış finansman ve ticaret imkanlarından daha fazla yararlanmak, yabancı sermaye ve teknoloji girişini hızlandırmak, ekonominin girdi ihtiyacını ucuz ve düzenli bir şekilde temin etmek amacıyla serbest bölgeler kurulmaya başlanmıştır. 2016 yılı itibari ile Türkiye'de toplam 19 adet serbest bölge faaliyet göstermektedir. 19 serbest bölge içerisinde 19 milyar dolarlık ticaret hacmi, 19.200 kişilik istihdam oranı ve en çok teknolojik ürün üretilen serbest bölge unvanına sahip olması ile Ege Serbest Bölgesi ilk sırada gelmektedir.Serbest bölgelerin ülkelerin ekonomik yapıları üzerinde oynadığı önemli rolden hareketle yapılan bu çalışmanın temel amacı, Ege Serbest Bölgesinin ekonomik etkinliğinin ölçülmesidir. Bu amaç doğrultusunda birinci bölümde serbest bölge kavramı, ikinci bölümde serbest bölgelerin makroekonomik etkileri, üçüncü bölümde ise Ege Serbest Bölgesi ele alınmış ve derinlemesine mülakat yöntemi ile Ege Serbest Bölgesinin ekonomik etkinliği ölçülmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Dış Ticaret, Serbest Bölgeler, Ege Serbest Bölgesi, Türkiye

Free zones has been contributing to econoies of developed and developing countries. In parallel to increasement in the world's production and income levels, international trade volume has increased drastically. Improvements in international trade has led countries to develop new strategies and implement new policies with the aim of an increasement in their trade levels. Therefore, free zones has been important supports of many countries.According to data of the year 2016, there are 2.500 free zones in 130 countries. Free zones has been increasing their importance for developing countries by affecting new investmens, transfers of technology, new employment opportunities and increasement in export level from a macroeconomic perspective. Turkey has adopted a new growth strategy based on export by leaving the import substitution model in 1980. With this new strategy, Turkey has been making free zone agreements in order to increase it's export level, transfer of technology and foreign investment, benefit from trade opportunities, and also provide the input need of economy in a cheaper way. There are 19 free zones in Turkey. Aegean Free Zone is the biggest one with its 19 billions dollars of trade volume, 19.200 employment opportunity and the highest level of technological production.The main goal of this study, which is based on the major roles of free trade zones on countries' economic structure, is to measure the effectiveness of Aegean Free Zone. For this purpose, the concept of free zone in the first part, the macroeconomic effects of free zones in the second part, the Aegean Free Zone in the third part and the economic activity of the Aegean Free Zone were tried to be measured by the in-depth interview method. Key Words: Internatiol Trade, Free Zone, Eagen Free Zone, Turkey.