Hisse senedi piyasasına katılma eğilimlerine etki eden davranışsal faktörler: İşletme Bölümü öğrencileri üzerine bir araştırma

Abstract

Bu çalışmada bireylerin finansal varlık tercihlerine etki eden ekonomik olmayan değişkenler, hisse senedi piyasası özelinde sosyal ve davranışsal faktörler ile açıklanmaya çalışılmıştır. Bireyler çeşitli seçenekler arasında tercihte bulunurken o seçeneklerin ortaya koyduğu bilişleri değerlendirmede bir takım davranışsal faktörler devreye girmektedir ve karar verme sürecini kolaylaştırmaktadır. Ayrıca kararların alınması öncesinde ve sonrasında bireylere etkide bulunan bir takım sosyal faktörler bulunmaktadır. Bu faktörler piyasada anomalilere yol açmaktadır ve literatürde kabul edilen, bireylerin rasyonel kararlar aldığını varsayan modeller ile çelişkiler göstermektedir. Bu durumun bir sonucu olarak piyasalarda sermaye risk primi bulmacası oluşmaktadır ve bireylerin risk algısı dahi dikkate alındığında hisse senedi piyasasının getirilerinin risksiz devlet borçlanma araçlarının getirilerinden fazla olduğu görülmektedir. Risksiz piyasalar ile hisse senedi piyasaları arasındaki bu getiri farkının risk primi ile açıklanamaması ve hisse senedi piyasasına olan katılımın düşük düzeyde kalması finansal okuryazarlık, risk algısı, güven düzeyi, kısa ve uzun vadeli piyasaya dönük beklentiler gibi faktörler ile açıklamaya çalışılmıştır.Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi İşletme Bölümü öğrencileri üzerinde anket kullanılarak yapılan çalışmada finansal okuryazarlık düzeyinin alınan eğitim süresi ile doğru orantılı olarak artış gösterdiği tespit edilmiştir. Ayrıca finansal okuryazarlık düzeyi yüksek katılımcıların hisse senedi tercihi ile birlikte tercih edecekleri finansal araç sayısı da artmaktadır. Bir diğer bulguya göre finansal okuryazarlık düzeyi ile finansal bilgi düzeyindeki özgüven ters bir ilişki göstermektedir. Risk algısının, finansal kurumlara olan güven seviyesinin, piyasalara dönük olumlu beklentilerin de hisse senedi piyasalarına olan tercihe olumlu etki ettiği tespit edilmiştir.

In this study, we investigate the effects of non economic variables that include behavioral and social factors on financial instrument preferences of the individuals. Behavioral factors is activated during the decision making process in the assessment of cognition that belongs to variety of options which is also facilitates the process. In addition to that, there are social factors that influence individuals during the decision making process. According to literature, these factors lead to anomalies in the market and illustrate contradictions with the models that assume individuals are rational decision makers. As a result of this situation, equity premium puzzle occurs in the capital markets and even we consider the risk perception of individuals, the stock market returns excess the risk free government debt instruments return. In this study, we attempted to explain low level of stock market participation, the difference between stock market and risk free markets return by non economic factors such as financial literacy, risk perception, trust, short and long term market expectations.According to survey that conducted on the Business Administration students of Muğla Sıtkı Koçman University, we found that financial literacy level of the participants increase linearly with the number of education year. Besides, survey participants with higher level of financial literacy level prefer more financial instrument includes equity. Another finding of the study shows inverse relationship between financial literacy and self confidence on finance. Lower risk perception, higher trust to the financial intermediaries and favorable expectations are the factors that affect positively equity preferences.