Türkiye`de yasama dokunulmazlığı

Abstract

Yasama dokunulmazlığı on üçüncü yüzyılda İngiltere'de doğmuştur. 1789 Fransız İhtilali ile Kara Avrupası anayasal düzenlerinde yer almaya başlamıştır. Günümüzde birçok devletin anayasalarında yer almaktadır. Yasama dokunulmazlığı parlamento üyelerinin parlamento faaliyetleri dışındaki fiilleri nedeni ile bazı ceza usul işlemlerine tabi olmaması anlamına gelmektedir. Amacı, parlamento üyelerinin parlamento faaliyetlerinin engellenmemesi amacına hizmet etmektir. Bu düzenleme kamu düzenine ilişkindir ve parlamento üyelerine tanınan kişisel bir ayrıcalık olarak anlaşılmamalıdır.Türkiye'de ilk defa 1876 Kanun-i Esasi ile hukukumuza girmiş ve küçük değişikliklerle günümüze kadar gelmiştir. 1982 Anayasası'nın 83. maddesinde düzenlenmiştir. Maddedeki düzenleniş biçimine göre, meclis üyelerinin seçimden önce veya sonra bir suç işledikleri ileri sürüldüğünde meclis kararı olmadıkça ilgili milletvekilleri tutulamayacak, sorguya çekilemeyecek, tutuklanamayacak ve yargılanmayacaklarıdır. Yasama dokunulmazlığı meclis kararı ile her zaman kaldırılabilir olduğundan mutlak bir nitelik taşımaz. Maddede iki durum halinde dokunulmazlık olmadığı açıklanmıştır. Bunlardan biri Anayasamızın 14. maddesindeki durumlar diğeri ise ağır cezayı gerektiren suçüstü halleridir. Meclis üyeliğinin sona ermesi ile dokunulmazlık kendiliğinden kalkmaktadır. Üyelik süresince zamanaşımı süresi işlememektedir.Yasama dokunulmazlığının kaldırılması kararlarına karşı başvuru yolu Anayasamızın 85. maddesinde düzenlenmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından yasama dokunulmazlığı kaldırılan milletvekili Meclis Genel Kurul kararının alındığı tarihten itibaren yedi gün içinde Anayasa Mahkemesine iptal istemiyle başvurabilir. Anayasa Mahkemesi iptal istemlerini şekil ve esas açısından inceleyerek on beş gün içinde karar verir.Türkiye'de yıllardır yasama dokunulmazlığının sınırlandırılması, kapsamının daraltılması istenmektedir. Milletvekillerinin adlarının suç teşkil eden dosyalara karışmıştır ve gelişen olaylar bu konuda yapılan eleştirileri arttırmıştır.

Freedom from arrest was born in thirteenth century in England. By the French Revolution in 1789, it has began to exist in the land of Europa. At the present time it occurs in many of the goverment?s constitutions. Freedom from arrest means that the members of the parliament are not be liable to some of the penal measures because of their acts except the parliament action. Its aim is to be subserviant for the members of the parliament not to be obstruct from the acts of parliament. This regulation is related to the public order and must not be understood as a personel privilege that is endowed for the members of the parliament.It had entered our law by the 1876 Kanun-i Esasi for the first time in Turkey. It has been legislated in the 83th article of 1982 Constitution. According to the legislation in the article, both before the elections and after the elections the members of the parliament can not be hold, interrogated, arrested or tried unless the decision of the parliament . Freedom from arrest can be suspended by the decision of the parliament so that it hasn?t got an absolute meaning. It has been expressed in the article that there isn?t freedom from arrest in two situations. One of them is about the situations that has been in the article of fourteenth in our Constitutional, the other one is about the red handed crimes of hard labor. Freedom from arrest naturally expires when membership of parliament ends. Limitation period doesn?t pass during the membership.To recourse against the acts of the parliament about freedom from arrest has been put in order in the 85th article of our Constitutional. The parliament member whose freedom from arrest had been annuled by The Grand National Assembly Of Turkey can recourse to Constitutional Court for abrogation demand in seven days after the decision had been taken by the Full Assembly. The Constitutional Court analyses the abrogation demands in the terms of shape and base and gives the decision in fifteen days.It is requested in Turkey for many years to delimit, narrow the content of the freedom from arrest. The members names used to be mentioned with the crime files and the increasing events accured the criticism about this subject.