İstanbul`da bankacılık sektöründe cinsiyete dayalı kariyer ve ücret açığı

Abstract

Bu çalışmada, eleştirel gerçekçilik yöntemine bağlı kalınarak, bankacılık sektöründe istihdam edilen kadınların, kapitalist ve ataerkil sistemin birbirlerini besleyen örüntüsü içerisinde oluşan, kariyer ve ücret açığı incelenmiştir. Ayrıca, esnek çalış(tır)ma biçimlerinin çalışanlar üzerinde oluşturduğu olumsuz etkilerin kadın banka çalışanları açısından sonuçları değerlendirilmiştir. Bankacılık sektöründe cinsiyete dayalı kariyer ve ücret açığını incelemek ve esnek çalış(tır)ma biçimlerinin kadın banka çalışanları üzerinde oluşturduğu olumsuz etkileri değerlendirmek için derinlemesine mülakat tekniği ile İstanbul'da bir alan çalışması gerçekleştirilmiş ve elde edilen bulgular ortaya konulmuştur. 1970'li yıllardan bu yana emek piyasasında değişim ve dönüşüm söz konusu olmuştur. Kapitalist sistem değişen koşullar çerçevesinde birikimin yeni biçimini ortaya çıkartmıştır. Birikimin neo-liberal aşaması olarak da ifade edilebilecek bu aşamada, bir emek kontrol biçimi olarak, esnek çalış(tır)ma biçimleri emek piyasalarında yerini almıştır. Esnek çalış(tır)ma biçimleri sosyal güvenceden, iş ve istihdam güvencesinden yoksunluk, uzun çalışma süreleri, düşük ücret, işin niteliğinin ve çalışma koşullarının standart dışına doğru değişmesi, kötü çalışma şartları, kuralsızlaştırma ve sendikasızlaşma gibi olumsuzlukları emeğin karşısına çıkartmaktadır ve bu olumsuzluklar giderek derinleşmektedir. Kadınlar, esnek çalış(tır)ma biçimlerinin emek üzerinde yarattığı birçok olumsuz etkiden erkeklere kıyasla daha fazla etkilenmekte ve yıpranmaktadır.Emek piyasasında kadın ve erkek emeği arasında istihdama katılım, ücret ve kariyer açısından cinsiyete dayalı ayrımcılık yaşanmaktadır. Emek piyasası için evrensel geçerliliği olan ücret ve kariyer açısından cinsiyetçi ayrımcılık Türkiye'deki emek piyasası için de geçerlidir. Özellikle, sektörün yarısından fazlasını temsil eden kadın istihdam oranına rağmen, bankacılık sektöründe cinsiyete dayalı ayrımcılık oldukça dikkat çekicidir. Bankacılık sektöründe üst düzey yönetim kadrolarında kadınların, istihdam oranları ile paralel bir temsil oranına sahip olmadıkları görülmektedir. Bankacılık sektöründe istihdam edilme açısından kadınlara yönelik bir cinsiyetçi ayrımcılık yokmuş gibi görünmesine rağmen, özellikle kariyer açığı ve kariyer açığının neden olduğu dolaylı ücret açığı yönünden ciddi bir cinsiyetçi ayrımcılık söz konusudur.

Using critical realism as a research method, this study tried to explore the career and wage gaps of female labour employed in the banking sector in Istanbul that emerged as a result of the intertwined capitalist and patriarchal systems, which reinforces one another. Moreover, the results of negative effects of flexible working practices on the employees are evaluated with regard to women bank workers. A field study is carried out in Istanbul to investigate the gender career and wage gaps in banking sector and to evaluate the effects of flexible working practices on women bank workers. In-depth interviewing technique is used in the study and the findings obtained are revealed. There have been changes and transformation in labour markets since the 1970s. Capitalist system has introduced new forms of capital accumulation within the framework of changing conditions. Regarding current stage which can be expressed as the neo-liberal round of the capital accumulation, flexible working arrangements have attained a place in labour markets as a form of labour control system. Flexible working arrangements have introduced some challenges to labour market such as lack of social security, job and employment guarantee; long working hours, low wages, atypical jobs and bad working conditions, deregulation and deunionization and these challenges have been gradually becoming stronger. When compared to men, women have been more affected and got more exhausted by the negative impacts of flexible working arrangements on labour. Gender discrimination has been experienced between men and women in labour markets in terms of labour market participation, career and wage. Gender discrimination regarding wage and career is universally exists in labour markets and it is also valid in the labour market in Turkey. Despite the high rate of female employment which represents more than half of the sector, gender discrimination in banking sector draws quite a bit of attention. It is viewed that women's rate of representation in senior management positions is not parallel with their rate of employment in banking sector. Although it looks as if there is no gender discrimination towards women regarding employment in banking sector, a serious gender discrimination is a matter of question particularly in terms of career gap and indirect wage gap caused by career gap.