Türkiye`deki yurttaşlık anlayışının değişimine merkez-çevre paradigması ile bakmak

Abstract

Bu çalışmanın amacı, Türkiye'deki yurttaşlık anlayışının gelişim, değişim ve dönüşümünde ortaya çıkan sorunları, Edward Shils tarafından geliştirilen ve Şerif Mardin tarafından Osmanlı-Türk modernleşmesinin analizinde kullandığı merkez-çevre paradigması ile açıklamanın mümkün olup olmayacağı sorusuna cevap aramaktır. Başka bir ifadeyle, merkez-çevre paradigmasının Türkiye'deki içerme-dışlama faktörleri temelli yurttaşlık sorununu/sorunsalını anlamakta ne ölçüde geçerli olduğunu öğrenmektir. Bu nedenle, bu çalışma da teorik/yapısal/kavramsal bir çalışma yöntemi benimsenmiş ve nitel araştırma yaklaşımlarından literatür çözümlemesi kullanılarak veri analizi gerçekleştirilmiştir. Merkez-çevre paradigması varsayımları ile modern yurttaşlık rejiminin değerler noktasında uyuşmadığını, merkez-çevre paradigmasının modern yurttaşlık rejiminin nötr olma ilkesini yok saydığını söyleyebiliriz. Daha doğrusu, merkez-çevre paradigması bağlamında Cumhuriyet Türkiyesi'nde yurttaşlık rejimi verili değildir, genel-geçer ilkelerden oluşmamaktadır. Bu nedenle Cumhuriyet Türkiyesi'nin yurttaşlık rejimi, modern yurttaşlık rejiminin sahip olduğu ilke ve değerleri, değiştirilebilir, ele geçirilebilir olarak görmektedir. Çünkü merkez-çevre paradigması toplumu ikilikler üzerine inşa ettiğinden mutlaka karşıt bir değer üretmektedir. Bu nedenle, merkez-çevre paradigmasının Türkiye'nin yurttaşlık anlayışının değişimini açıklama noktasında sınırlılığının ortaya çıktığını söyleyebiliriz. Merkez-çevre paradigması, Osmanlı-Türk toplumsal, siyasal, kültürel ve ekonomik yapısından kaynaklı sorunların analizinde kolaylık sağlamaktadır. Öte yandan bu kolaylık, sorunların kendi mecralarında, kendi metodolojileriyle çözümlenmesinin önüne geçmektedir. Bu durum ise, merkez-çevre paradigmasının diğer paradigmalara göre hegemonik bir nitelik kazanmasını sağlamaktadır. Bu nedenle, bu çalışmada Osmanlı-Türk siyasal ve toplumsal modernleşmesini merkez-çevre paradigmasından farklı okuyan paradigmalara yer verilerek eleştirel bir bakış açısı kazanılmaya çalışılmıştır.Anahtar Kelimeler: Merkez-Çevre paradigması, Yurttaşlık, Şerif Mardin,Osmanlı-Türk modernleşmesi

The aim of this study is seeking answer to the question if it is possible to explain the problems arising during the development, and transformation of the sense of citizenship in Turkey by centre – periphery paradigm developed by Edward Shils and used by Şerif Mardin in Ottoman-Turkish modernisation. In other words, it is about to know the extent of validity for comprehension of inclusion/exclusion factors based citizenship problem/problematic in Turkey. For this reason, a theoretical/structural/conceptual studying procedure is adopted and data analysis is conducted using literature analysis among research treatments.One can say that the assumptions of centre-periphery paradigm and modern citizenship regime don't come to agreement with at the point of values and centre – periphery paradigm ignores neutrality principle of citizenship regime. More precisely, within the context of centre-periphery paradigm citizenship regime of Republican Turkey sees the principles and the values of modern citizenship regime as exchangeable and seizable. Because centre-periphery paradigm produces an absolute opposite value since it builds the society on dualities. Therefore, we can say that limits of centre – periphery paradigm on explanation of evolution of Turkey's citizenship mentality arises. Centre – periphery paradigm provide convenience for analysis of Ottoman – Turkish's social, cultural and economic structure based problems. On the other hand, this convenience precludes the analysis of the problems in their neighbourhood by their methodologies. Therefore, it is attempted to gain a different critical point of view by giving a place to paradigms reading political and social Ottoman-Turkish modernization different than centre – periphery paradigm.Keywords: Centre – Periphery Paradigm, Citizenship, Şerif Mardin, Ottoman – Turkish Modernisation