Fırsat eşitliği temelinde öğretmen atama politikaları -nesnel çözümleme / öznel tanıklıklar-

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı, planlı dönemlerde (1963 / 2009) Türk Eğitim Sisteminin ilköğretim alt sistemine ilişkin öğretmen atama politikalarını, fırsat eşitliği açısından amaçlı bir yenileşme stratejisine dönüşümünü nicel ve nitel olarak incelemektir. Araştırmada gerçeğin nicel ve öznel boyutuna ulaşmak için tarihsel araştırma modeli ve odak grup yöntemi birlikte kullanılmıştır.Araştırmada ilk olarak, Türkiye'deki öğretmen atama politikalarının mevcut durumu, bölgeler ve illere göre öğretmen dağılımları ve atamalarına ilişkin veriler; DPT, TUİK, DİK, MEB ve OECD kaynaklarından ve alan yazından tarihsel araştırma modeli kullanılarak elde edilmiş ve mevcut durum olduğu gibi değerlendirilmeye çalışılmıştır. Derlenen veriler, bölgelere ve illere göre ayrı ayrı gruplandırılarak tablo ve grafikler hazırlanmış ve öğretmen dağılım haritaları düzenlenmiştir.Öğretmenlerin gelişmişlik düzeyi düşük olan şehirlerin taşra bölgelerinde bulunan okullara yönelik düşünceleri ve öğretmenlerin taşra bölgelerinde zorunlu hizmet uygulamalarının dışında görev yapmalarını sağlamak için ne gibi düzenlemeler yapılmalıdır?? Sorularının cevaplarını bulmak amacıyla, nitel araştırma yöntemlerinden birisi olan odak (focus) grup yöntemi kullanılmıştır. Üç ayrı grupta otuz iki katılımcıdan oluşan odak grup görüşmelerinde teyp kaydı kullanılmış ve kayıtlar bilgisayar ortamına aktarılmıştır. Elde edilen veriler NVİVO 8 programında analiz edilmiştir.1923 yılından kurulan Türkiye Cumhuriyetinde toplum mühendisi olarak nitelendirilen öğretmenler, okulların üstlendiği görevleri yerine getirilmesinde birinci aktör olarak görevlendirilmişler ve eğitim reformlarının temeline oturtulmuşlardır. Bu reformlar; köklü değişikliklere gitmeksizin, alınan düzeltmelerin, mali kriz ve askeri muhtıranın, liberal politikalar, hızlı nüfus artışına paralel öğretmen ihtiyacının artması, her bir planlı dönemde öğretmen dağılımlarından kaynaklı eşitsizlikleri giderme ülküsü, köklü reformlar yerine yönetmeliklerle gerçekleştirilmeye çalışılmıştır. Özendiriciler yerine zorlayıcı unsurların kullanıldığı bu yönetmeliklerin beklenileni gerçekleştirememesi, öğretmen açığı olan bölgelere, sözleşmeli, vekil, ücretli, usta öğretici gibi geçici çözümlerle öğretmen atamaları yapılmasına neden olmuştur. Bu durum bölgeler, şehirler ve hatta şehirlerdeki farklı okullarda öğretmen kaynaklı eşitsizliklerin ortaya çıkmasına neden olmuştur.Odak grup analizleri sonucunda, şehirlerin merkez okullarında görev yapan stajyer öğretmenlerin taşra bölgelerindeki okulları tercih etmemelerindeki en önemli nedenin okulların sosyal, ekonomik problemleri ile karşı karşıya gelmek istememeleri olduğu tespit edilmiştir. Şehirlerin taşra kesimlerinde görev yapan stajyer öğretmenlerin; okullarının kısıtlı kaynaklarından dolayı öğretmenlik rollerini gerçekleştiremedikleri, bu duruma bağlı olarak tükenmişlik duygusu yaşadıkları, aile, yönetici ve öğretmenler arasındaki kültürel farklılıklardan kaynaklı iletişim sorunları yaşadıkları, çocukların ve ailelerin öğretmenlere karşı olumsuz tutum sergilediklerinden dolayı, temel olarak zorunlu hizmetlerinin bittiği gün şehir merkezlerine tayin isteyeceklerini belirtmişlerdir. Taşra bölgelerinde daha önceki yıllarda çalışmış ve mesleki kıdemi on yıl üstü olan öğretmenlerin, temel olarak gelişmişlik düzeyi düşük olan bölgelerde karşılaştıkları problemlerle başa çıkmada yerel ve ulusal anlamda gerekli destekleri almadıklarından dolayı zorunlu hizmetleri tamamladıklarında tayin istediklerini belirtmişlerdir.Türk eğitim sisteminin ilköğretim alt sistemi, toplumun geleceği için stratejik yaşamsal önem taşıyan 10.870.570 milyon gencin bireyleşme ve kimlik kazanma kendini ifade etme ve özgürleşmeye adım attığı karmaşık temel on yıllık bir süreçtir. Bireyleşme savaşı veren ülkenin geleceğini yaratacak bu çocuklara karşı çok ciddi sorumlulukların henüz bilinç düzeyine çıkaramamış olduğu sonucuna varılmıştır.Bu araştırma, 10.870.570 milyon çocuktan sorumlu Merkez Yönetimin, öğretmen atama politikalarında Seçkinci kuram yaklaşımı ile Tutucu kuram arasında gidip geldiğini, kriz dönemlerinde acilen geliştirilen yönetmeliklerin politika yerine ikame edildiğini resmetmektedir. Dev bir bürokratik kurum haline gelen Milli Eğitim Bakanlığın, Aileler ve sivil toplum kuruluşları, üniversiteler ile güçlü bir işbirliği ile öğrencinin ve öğretmenin buluşacağı ortamları, politikaları, projeleri Avrupa Birliği standartlarına uyumlaştırarak sürekli, niyetli, geniş katılımlı bir dizi yenilik -reform- planlaması gerektiği sonucuna varılmıştır.

The aim of this study is to examine the teacher appointment policies, related to the primary system of Turkish education system, in qualitative and quantitative terms, in terms of equality of opportunity. In the study, in order to get the quantitative and subjective dimensions of the reality historical research method and focus group is used. In the study, first, teacher appointment policies, distribution of teachers to regions and cities, and appointment data are gathered from DPT, TUIK, DIK, MEB and OECD?s recourses and literature, the present situation try to evaluate as it is. The data, categorized separately, according to regions and cities, later tables, graphics are prepared and teacher distribution maps are organized.Focus group method is used in order to answer these questions; ?whatdo teachers think about the schools in the rural parts of cities which are in low developing levels? What kind of regulations should be done in order to obtain teachers to work in rural areas not only for compolsory duty but in different times??. In focus group interviews, which are three groups and include thirty-three participants, tape recorded is used and recorded interviews are transferred to computer. Data analyzed in NVIVO 8 computer program.In Turkish Republic, founded in1923, teachers who are called engineers of society, are commissioned first actors to carry out the duties of schools and they are in the basis of education reforms. These reforms are try to realize with regulations instead of fundamental changes because of military memorandum, financial problems, liberal policies, increasing in the lack of teacher because of fast population growth, the aim of eliminate the inequalities in the distribution of teachers. These regulations which includes compelling factors instead of incentives, can?t realize the expectations. This position caused to find out temporary solutions such as covenanted teachers, substitute teachers for the areas which need teachers. This position caused the inequalities that derived from teachers in regions, cities and also schools in the same city.The data gathered from focus group analysis showed that; trainee teachers that work in city centers don?t prefer schools in rural areas in order not to face with schools? social and economic problems. Trainee teachers, work in rural areas, want to appoint to the schools in city center when their compulsory duty finish because they can?t perform their teacher role and according to this situation they feel burn out, they have communication problems with principals and families because of cultural differences, children and their families have negative attitudes to teachers. Teachers worked in rural areas before and have more than ten tenure indicated that they wanted to appoint to the city centers because there isn?t any local or government support for their problems in rural areas. Primary education ,sub system of turkish education system, is ten years process which 10 870 570 Youth, that have the strategic importance fort he future of society , gain identity, have individualisation, start to become free. The country which is in the war of indiviluasation, can?t reach the conscious level of the responsibility of these youth who will create the future of that cuntry.This study show that Central Management which is srespnsinle fort he 10870570 youth use conservative and meritocracy theories in teacher appointmenet policies, and use regulations instead of policies in the crisis time. The Education Ministry together with famlies universities, civil society institutions, should do some reforms.Key words: Teacher appointment and recruitment, equality of opportunity, primary education