Reisülküttâb Recâî Mehmed Emîn Efendi`nin Osmanlı-Rus Savaşı`na dâir derlediği resmi yazılar (1769-1772)

Abstract

XVIII. yüzyılın başlarından itibaren Osmanlı-Rus ilişkileri büyük bir gelişme göstermiştir. Büyük Petro'nun Rus Çarı olmasıyla birlikte (1682-1721) Rusya İmparatorluğu yayılmacı bir politika izlemeye başlamıştır. Sözü edilen dönemde Osmanlı Devleti'nin siyasi ve askeri anlamda bir gerileme içerisinde olması Rus Devleti'nin emellerini gerçekleştirmesine olanak tanımış ve bu şekilde kuzeyden gelen güçlü bir tehdit olmayı başarmıştır. Bu kapsamda ilkin Lehistan topraklarına saldırmıştır. Rusya'nın yayılmacı politikası, Osmanlı Devleti'nin kuzey hudutlarını tehlike altına almış ve iki devletin ilişkilerini daha da gergin bir hale getirmiştir. Büyük Petro ile başlayan bu süreç ilerleyen dönemlerde II. Katerina'nın (1762-1796) tahta geçmesiyle devam etmiştir. Lehistan'ın iç işlerine karışılması, Osmanlı Devleti'nin savaş kararı almasına sebeb olmuş ve sonuçta 1768-1774 savaşı çıkmıştır. Lehistan topraklarının Rusya'nın eline düşmemesi için çaba sarf eden Osmanlı Devleti, savaşta büyük bir hezimete uğramış ve neticede Küçük Kaynarca Antlaşması'nı imzalamak zorunda kalmıştır. Bu elim vak'a hakkında Osmanlı müverrihleri ve devrin görgü tanığı devlet seçkinleri tarafından tutulmuş notlar bu dönem olaylarının aydınlatılmasında önemli bir kaynaktır. Özellikle 1768-1772 yılları arasında Re'îsü'l-küttâblık görevini icra eden el-Hac Recâî Mehmed Emîn Efendi'nin biraraya getirdiği yazışma suretleri, savaşın seyri ve Osmanlı Devleti'nin diplomasisi hakkında başka kaynaklarda rastlanmayan bilgileri ihtiva etmesi bakımından büyük önem taşır. Daha önce yayınlanmamış Recâî Mehmed Emîn Efendi'nin bu yazışma sûretlerinin günümüz harflerine çevrilmesi tezimizin konusunu teşkil etmektedir.

Since the beginning of 18th century, the intercourse between the Ottoman Empire and Russia was developed. With Petro's being Russian Isar (1682-1721) Russian Empire began to lead expansionist policies. In that time the Ottoman Empire was in a decline period in political and military fields and this paved the way for the Russian Empire to get what they desired in an easier way. By that way; the Russian Empire was a powerful threat that was coming from the North for the Ottomans. And what the Russian Empire did first of all was to attack to Poland territories. Russia's expansionist policy threatened the Ottoman's North boundaries and this situation made the relationship between Russia and Ottoman Empire more stretched. This process that had begun with Petro continued with Katerina the 2nd (1762-1796) ascending the throne. The Ottoman Empire decided to start a war after Russia's interfering to the internal affairs of Poland and as a result there was the war of 1768-1774. The Ottoman Empire struggled not to give Poland territories to Russia but Ottomans were defeated and Ottomans had to sign the Treaty of Küçük Kaynarca. The notes that were taken by the Ottoman historians and the state elites about this event are important sources to enlighten the events of this period. Especially the copies of the correspondence that Sir el-Hac Recai Mehmed Emin, who was the Ottoman foreign minister affairs between 1768-1772, brought together were really important as they revealed the information the we can see nowhere about the progress of the war and the policy that the Ottoman Empire followed at that time. The translation of the copies of these correspondence, which Sir Recai Mehmed Emin brought together and which were never been published before, to the words of today constitutes my thesis's main subject.