II. yüzyıl müelliflerinden Pausanias`ın `Yunanistanın tasviri` adlı eserine göre spor ve spor mekanları

Abstract

Bu yüksek lisans tezinde, M. S. 2. yüzyılda yaşamış Romalı seyyah ve müellif Pausanias'ın orijinal adı `Peri Egesis Tes Hellados` olan ve İngilizce'ye `Description of Greece` başlığıyla çevirilen eseri, antik Yunan döneminin en önemli spor organizasyonları, bu organizasyonlarda yer alan spor dalları, spor mekânları ve ünlü sporcular açısından ele alınmıştır. Bu çalışma için, orijinali Yunanca olan eserin, William Henry Samuel Jones (1876-1963) ve Ormerod Henry Arderne (1886-1964) tarafından yapılan ve 1918 yılında Cambridge, MA, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. tarafından 4 cilt 10 kitap halinde yayımlanan İngilizce çeviri kullanılmıştır. Eserin, tezin amacı açısından önemli olduğu düşünülen pasajları üzerinde ayrıntılı durulmuş, gerek görüldüğünde bilgilerin doğruluğu ve yanlışlığı diğer ikincil kaynaklara dayanarak tartışılmış, verilen bilgiye ilişkin döneme ait arkeolojik kanıtlar sunulmuştur.Esere göre, Antik Yunan'da yapılan en büyük spor organizasyonlardan dördü `Panhelenik Oyunlar` olarak adlandırılan Olimpiya, Pythia, Isthmia, Nemea oyunlarıdır. Pythia Oyunları, Apollo onuruna ilk kez Diomedes tarafından başlatılmış ancak oyunlar Helenik takvime göre M.Ö. 586'dan itibaren düzenli hale gelmiştir. Oyunlarda sanatsal yarışmaların yanında, spor etkinlikleri de yer almıştır. Nemea oyunları, ilk olarak `Thebes'e Karşı Olan Yediler` tarafından Opheltes'in ölümü anısına başlatılmıştır. Oyunlarda, spor mücadelelerinin yanında müzikle ilgi yarışmalar da yapılmıştır. Bir süre ihmal edilen oyunlar M.Ö. 573'den itibaren düzenli olarak organize edilmiştir. Isthmia oyunları Melicertes'in anısına başlatılmıştır. Oyunların tarihi, M.Ö. 6. yüzyıldan M.S. 4. yüzyıla kadar sürer. Isthmia oyunları, spor standardı açısından Olimpiya'dan, kutsallık açısından Pythia'dan aşağı olmasına rağmen, Panhelenik festivaller içerisinde belki de en işlek olanıdır. Panhelenik oyunların en ünlüsü ve eskisi, Elis kentinde yapılan Olimpiya oyunlarıdır. Olimpiya Oyunları ilk kez Heracles tarafından tesis edilmiş; Pelops, Heracles ve onların soyundan gelenler tarafından düzenlenip geleneksel hale getirilmiştir. M.Ö. 776 düzenli olimpiyat oyunların başlangıcı olarak kabul edilir. Olimpiya oyunlarına kadınların katılmasına müsaade edilmemiş sadece bakire kadınların oyunları izlenmesine izin verilmiştir. Panhelenik Oyunların dışında sadece kadınların katılımına açık Hera Oyunları on altı kadının idaresinde her dört yılda bir yapılmıştır. Oyunların yapılma nedeni öncelikle, Pelops'la evlenen Hera'ya şükranları sunmaktır. Oyunlara sadece bakire kadınların katılmasına müsaade edilmiştir. Oyunların tek etkinliği koşu yarışıdır. Ancak stadyumun pist uzunluğu kadınlar için altıda bir oranında kısaltılmıştır. Hipodrom, Antik Yunan döneminin en önemli spor mekânlarındandır. Olimpiya'da, at ve atlı araba yarışları hipodromda hakemler gözetiminde yapılmıştır. Antik Yunan'ın önemli bir spor mekânı da özellikle spor faaliyetlerinin yapıldığı gimnazyumdur. Gymnasiumlar çok amaçlı kullanılan mekânlardır. Gymnasiumda biri yarışma diğeri antrenman için kullanılan iki koşu parkuru vardır. Elis'te üç ayrı gymnasiumun bulunması Antik Yunan'da spora verilen değerin önemli bir göstergesidir. Panhelenik Antik Yunan sporunda ve Panhelenik oyunlarda dini inanç ve ritüeller spor ve sporcu üzerinde çok etkili olmuştur. Antik Yunan'da yapılan Panhelenik oyunlar esnasında rüşvet ve haksız ün elde etme çabaları görülmüş olsa da, hem olimpik ruha hem de millete bağlılığın gücüyle bu tarz yollara tevessül etmeyen örnek sporcular çoğunluktadır. Pausanias'ın asıl amacı, eserinde Olimpiyat şampiyonlarının bir listesini tutmak değil, heykellerin ve adananların neler olduğunu kaydetmektir. Ancak Pausanias, heykellere ait detayları verirken, Olimpiyat şampiyonlarını da kendiliğinden anlatmış olmaktadır. Heykeli dikilen birçok şampiyon olmasına rağmen yazar eserinde, diğerlerinden daha çok ön plana çıkanları, heykelleri diğerlerinden daha güzel yapılmış olanları, birden çok oyunda şampiyonluk kazanmış veya ilginç hikâyeleri olan sporculara yer vermiştir. Başlangıçları birbirinden farklı olan ve farklı zamanlarda yapılan Panhelenik oyunların, M.S. 393'de İmparator Theodosius tarafından getirilen yasak nedeniyle sona erdiği söylenebilir. Anahtar Kelimeler: spor tarihi, Pausanias, Olimpiyatlar

In this master thesis, the work of Pausanias, who was the traveler and author of 2nd Century B.C., whose original title was `Peri Egesis Tes Hellados` in Greek and was translated into English by the title of `Description of Greece,` was handled in terms of the most important sports organizations of ancient Greece era, the sports branches which took part in these organizations, the sports places and the prominent athletes. For this study, the English translation of this work by William Henry Samuel Jones (1876-1963) and Ormerod Henry Arderne (1886-1964) that was published by Cambridge, MA, Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. as four volumes and 10 books was preferred. The passages of the work which were considered to be substantial for the aim of the thesis were discussed in detail; when it is deemed necessary, the correctness and the inaccuracy of the knowledge were debated based on other secondary sources; the archeological evidences such as terracotta and amphora related to the given knowledge which belongs to the era were presented.As to the work, the four most important sports festivals in ancient Greece were Pythia, Nemea, Isthmia, and Olympia which were named as Panhellenic Games. Pythia games were first organized by Diomedes for the sake of Apollo but it became a regular organization in 586 B.C. in accordance with Hellenic Calendar. There were sports competitions in addition to the artistic events. Nemea games were first started by `The Seven against Thebes` for the sake of Opheltes' death. There were artistic events in addition to the sports competitions. The games, which were left out for a while, were organized in a regular base from 573 B.C. Isthmia games were given a start in honor of Melicertes. The history of games last from the 6th century B.C to the 4th Century B.C. Even though Isthmia games had lower standart of sports than that of Olympia and for sacredness than that of Pythia, It was likely the busiest one of all Panhellenic festivals. The most famous and oldest of Panhellenic games are the Olympic Games in Elis. The Olympic Games were first established by Heracles; Pelops, Heracles and their descendants had been organized and made these games traditional. The year 776 B.C. is regarded as the beginning of regular Olympic Games. Women were not allowed to participate in the games, only virgin women were allowed to watch them. Apart from Panhellenic Games, the Hera Games which is open just for the participation of women were held every four years in the administration of sixteen women. The reason for the games was primarily to show gratitude to Hera, who married Pelops. Only virgin women were allowed to participate in the games. The only activity of the games was the running race. However, the runway length of the stadium was shortened one sixth for women. The hippodrome was one of the most important sports venues of the ancient Greek era. In Olympia, horse and horse car races were held in the hippodrome under the supervision of the referees. Another important sporting venue of ancient Greece was the gymnasium, where the sporting activities took places especially. The gymnasiums were multi-purpose establishments. The presence of three separate gymnasiums in Elis was an important indicator of the value of sports in ancient Greece. There were two running tracks in gymnasium, one of which was used for training and the other for competition. In ancient Greek and Panhelenic games, religious beliefs and rituals had been very influential on sports and athletes. Although there were some efforts to obtain bribes and unfair reputation in sports, sample sportsmen who do not relent in such ways were the majority as the result of the force of both the Olympic spirit and the national sovereignty. The main goal of Pausanias was not to keep a list of Olympic champions but to record what sculptures and offerings were. However, while Pausanias gave details of the sculptures, he also spontaneously explained the Olympic champions. For this reason, he only recalled the names of those who were more prominent than others, those whose sculptures were made more beautiful than others, who were the champions of more than one game, or had interesting stories. Panhellenic festivals, whose beginnings are different from each other and are made at different times, ended in 393 B.C as a result of the ban that imposed by Emperor Theodosius. Keywords: history of sports, Pausanias, Olympics