Klâsik Türk şiirinde hüsn-i tâ`lîl sanatı

Abstract

Klâsik Türk şiir geleneği içinde yer alan şairler yüzyıllar boyunca edebî sanatlaraönem vermiş ve eserlerinde kullanmışlardır. Edebî sanatlar, gelenek içinde şairlerinyeteneklerini kullanmalarına ve orijinalliklerini ortaya koymalarına imkânsağlamıştır. Hüsn-i ta'lîl de bu sanatların içinde kıymet verilen sanatlardan olmuştur.Bu çalışmada Klâsik Türk şiirinde hüsn-i ta'lîl sanatının yeri, değeri ve önemi ortayakonulurken, XIV. ve XIX. yüzyıllar arasında yaşadıkları çağda, edebî muhitlerde, dilikullanım ve estetik kaygılar bakımından takdir görmüş sekiz şair seçilmiştir.Böylelikle yüzyıllar içinde hüsn-i ta'lîl sanatının nasıl bir değişime uğradığı veşairler tarafından nasıl kullanıldığı incelenmiştir. Şairler seçilirken belirlenenyüzyıllara hâkim olan edebî akımları temsil eden şairlerin olmasına da dikkatedilmiştir. Seçilen şairler sırasıyla Ahmedî, Ahmet Paşa, Hayâlî, Nef'î, Nâbî, Nedîm,Şeyh Gâlib ve Yenişehirli Avnî'dir. Bu şairlerin divanlarında yer alan gazellertaranmış hüsn-i ta'lîl bulunan beyitler tespit edilerek incelenmiştir. Hüsn-i ta'lîlbulunan beyitler tablo ve grafiklerle de desteklenerek daha net bilgiler ortayakonulmuştur. Çalışmanın ikinci kısmında da hüsn-i ta'lîl sanatının işlevi üzerindedurulmuştur. Bu çalışma Giriş, Sonuç ve Kaynakça dışında iki bölümdenoluşmaktadır.Anahtar Kelimeler: Dîvân, Belâgât, Edebî Sanat, Hüsn-i Ta'lîl, Gazel.

In the tradition of classical Turkish poetry, poets have given importance to literaryarts for centuries and they used literary arts in their works. Literary arts gaveopportunity to poets to use their talents and to make themselves prominent amongother poets in the tradition. As a literary art, hüsn-i ta'lîl has been valued in thetradition of classical Turkish poetry. For this study, eight poets have been chosenwho lived between the 14th and 19th centuries. These poets have been appreciated interms of language use and aesthetic concerns in the literary circles they have beenlived and also exercised hüsn-i ta'lîl art in their works. Selected poets arerespectively Ahmedî, Ahmet Paşa, Hayâlî, Nef'î, Nâbî, Nedîm, Şeyh Gâlib andYenişehirli Avnî. In the choosing process of the poets, it was also noted that thesepoets have been the representatives of the literary movements that dominated thecenturies they have lived. In the first part of the study, the changes that hüsn-i ta'lîlart had undergone throughout centuries and how it had used by these poets has beenexamined. The gazelles in these poets' divans were scanned and the hüsn-i ta'lilcouplets were identified. Couplets that include hüsn-i ta'lil art are supported by tablesand graphs to give in-dept information. In the second part of the study, the functionof the hüsn-i ta'lîl art has been emphasized. This study composed of two partsbesides the Introduction, Results and Bibliography.Key Words: Dîvân, Rhetoric, Literary Art, Hüsn-i Ta'lîl, Gazelle.