Farsçaya kopyalanmış kelimeler üzerine bir dil incelemesi

Abstract

Türkçe, birçok dille değişik yoğunluklarda ilişki içinde olagelmiştir. Uzun süreli ve yoğun ilişki içinde olduğu dillerden biri de İran dilleridir. Bu diller arasında geniş çaplı bir alış veriş söz konusudur. Türkçenin Farsçadan aldığı kadar, Farsçanın da Türkçeden kelime aldığı gözlenmektedir. Bu çalışmada Gerhard Doerfer'in, Farsçadaki Türkçe ve Moğolca kopyaları inceleyen Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen adlı eseri çerçevesinde Türkçeden Farsçaya geçen 1726 madde başı kelime; ses, biçim, söz dizimi ve anlam açısından incelenmiştir. Buna göre Farsçada kullanılan Türkçe kelimelerde görülen çeşitli ses değişiklikleri tespit edilmiş, Eski Farsçadaki bazı seslerin aksine Farsçanın daha basit bir sesletim sistemi kazandığı görülmüştür. Biçim bilgisi bölümünde Farsçaya geçen Türkçe kelimelerde kullanılan ekler tespit edilmiştir. Yapılan çok sayıda kopyadan hareketle Farsçanın diğer Hint-Avrupa dillerinin aksine daha fazla eklemeli dil özelliği kazandığı anlaşılmaktadır. Ayrıca kaynak eserdeki çok sayıda kelime grubu kopyasının listelenmesiyle Yeni Farsçanın söz diziminin giderek Türkçeye yaklaştığı görülmüştür. Son olarak Türkçeden Farsçaya yapılan kopyalardaki anlam değişmeleri incelenmiştir ve bu kopyaların yaklaşık olarak dörtte birinde çeşitli türlerde anlam değişmeleri tespit edilmiştir. Bu çalışmada Farsça ve Türkçe arasındaki dil ilişkilerinde benzerlikler ve farklılaşmalar tespit edilmeye çalışılmıştır. Ayrıca çalışmanın sonuna 'Kavram Alanları Dizini' ve 'Temel Dizin' olmak üzere iki bölüm daha eklenerek adı geçen eserin Türk araştırmacılar için daha kolay kullanılabilir hâle gelmesi hedeflenmiştir.Anahtar Kelimeler: Türklük Bilimi, Dil İlişkileri, Kod Kopyalama, Farsça-Türkçe İlişkileri, Ses Bilgisi, Yapı Bilgisi, Anlam Bilimi

Turkish has been associated with many languages with varying intensity. One of the languages that have a long and intense relationship is the Iranian language. There is a wide range of exchange between these languages. It is observed that not only Turkish language adopted Persian words but also Persian language adopted many Turkish words. In this study, within the of Gerhard Doerfer's study named Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen in which examined Turkish and Mongolian copies in Persian, 1726 headwords that copied from Turkish to Persian were examined in terms of fonology, morfology, syntax and semantic. According to this, various phonetic changes in Turkish words used in Persian language have been determined. Contrary to some voices in ancient Persia, it has been seen that Persian has a simpler phonetic system. In the morphology section of this work, the suffixes used in words which copied from Turkish were identified. From a large number of copies, it seems that Persian looks like to have characteristics of suffixing languages more than the other Indo-European languages. In addition, with the New Persian, a large number of copies of the vocabulary were listed, which enabled Persian to approach the Turkic language syntactically. Finally, the semantic changes in the copies made from Turkic to Persian were examined and different kinds of semantic changes were identified in approximately twenty-five percent of the copies. In this study, it has been tried to find convergence and differentiation in language relations between Persian and Turkish. In addition, at the end of the study, it was aimed to make the mentioned work easier for Turkish researchers by adding two more sections as 'Index of Conceptual Field ' and 'Basic Index'.Keywords: Turkology, Language Contacts, Code Copy, Persian-Turkish Language Contacts, Fonology, Morfology, Semantic.