Dünden bugüne İbiş tiplemesi

Abstract

ÖZETDÜNDEN BUGÜNE İBİŞ TİPLEMESİBu çalışmada İbiş tiplemesinin mizahî gelişiminin dünden bugüne güncellenerek günümüze nasıl geldiğini tespit etmek amacıyla İbiş metinleri mizahî yönden incelenmiştir. Çalışmaya dahil edilen metinler, Ünver Oral'ın İbişli Kukla Oyunlarımız adlı kitabından, Tarık Buğra'nın İbiş'in Rüyası adlı romanından ve Nejat Uygur'un tiyatrolarından seçilmiştir. Örneklem yoluyla seçilen ve mizahî olan dört kukla metni, romandaki oyunlar ve Nejat Uygur'un iki tiyatro metni çalışmanın amacı doğrultusunda incelenmiştir.İnceleme aşamasında mizah kuramları, mizah tarzları ayrıca Bergson ve Freud'un sınıflandırmaları dikkate alınmıştır. Kukla metinleri ve İbiş'in Rüyası adlı romanda uyumsuzluk ve üstünlük kuramı, tiyatro metinlerinde ise rahatlama kuramıyla ilişkilendirilebilecek unsurların daha fazla olduğu tespit edilmiştir. İnceleme kısmında elde edilen veriler sonrasında İbiş tiplemesinin geçmişten günümüze geçirdiği serüven ikinci bölümde tartışılmıştır. Tartışma sonucunda incelenen her metinde tiplemenin dış görünüş, kullandığı dil ve mizahî yönü itibarıyla birbiriyle benzerlik gösterdiği tespit edilmiştir. Tiplemenin, kukla metinlerinde, İbiş'in Rüyası adlı romanda ve tiyatroda, başında biçimsiz fesi, üzerinde damalı bir gömleği, altında bol pantolonu ile yanakları kızarmış bir şekilde boy gösterdiği görülmüştür. İncelenen tüm İbiş metinlerinde tiplemenin, kaba bir dil kullandığı ve metinlerdeki mizahın yanlış anlaşılmalar üzerinden yaratıldığı sonucuna varılmıştır. Ancak kukla metinlerinden farklı olarak romanda, İbiş'in dram boyutu yansıtılırken tiyatroda ise tiplemenin mizahî yönüne toplumsal eleştirinin de eklendiği gözlemlenmiştir. Anahtar kelimeler: Geleneksel Türk Tiyatrosu, İbiş, İbiş'in Rüyası, Nejat Uygur, Mizah Kuramları, Mizah Tarzları.

ABSTRACTİBİŞ TYPING FROM PAST TO THE PRESENT, MASTER'S THESISIn this study, İbiş texts were examined humorously in order to determine how humorous development of İbiş typing has been updated from past to the present. The texts included in this study were selected from Ünver Oral's book, Our Puppet Games with İbiş, Tarık Buğra's novel, İbiş's Dream, and Nejat Uygur's theatre plays. The four puppet texts, the plays in the novel and two theatre plays of Nejat Uygur which are humorous and were chosen by sampling, were examined in accordance with the purpose of this study.In the examination stage, humour theories, humour styles and Bergson and Freud's classifications were taken into consideration. It has been found that in puppet texts and the novel İbiş's Dream, there were more elements that could be associated with the theory of disharmony and superiority, while more is associated with the theory of relaxation in the theatre scripts. After the data obtained in the review section, the adventure of İbiş typing from the past to the present is discussed in the second chapter. As a result of the discussion, it has been found that the typing in each text examined showed similarity with the external appearance, the language and the humorous aspect. The typing was seen to be appeared in a formless fez on his head, with a chequered shirt on, loose trousers on and with his cheeks blushed in puppet texts, in the novel, İbiş's Dream and in the theatre plays. In all the texts examined, it is concluded that İbiş typing uses billingsgate, and humour in these texts was created by misunderstanding. However, in contrast to the puppet texts, the drama trait of İbiş was reflected in the novel, while social criticism was added to the humour aspect of typing in theatre. Key words: Traditional Turkish Theatre, İbiş, İbiş's Dream, Nejat Uygur, Theory of Humour, Humour Style.