Çatışma üzerine yapısal kuramlar: Ukrayna ve Yemen örnekleri üzerinden karşılaştırmalı bir inceleme

Abstract

İnsanlık tarihinin en eski sosyal olgularından biri olan çatışma olgusunun nedenleri ve niteliği sosyal bilimlerin pek çok alanında, özellikle de uluslararası ilişkiler alanında incelenen konular arasında yer almaktadır. Uluslararası ilişkiler ve diğer disiplinlerden beslenen ve özellikle çatışmaların neden ortaya çıktığı konusuna cevap arayan kuramlar çatışma üzerine kuramlar olarak adlandırılmaktadır. Bu çalışmada çatışma üzerine kuramların genel bir çerçevesi çizildikten sonra, çatışmaların ortaya çıkışını uluslararası sistemin yapısal özellikleri ile açıklamaya çalışan yapısal kuramlar incelenmiştir. Öncelikle çatışma üzerine yapısal kuramlar çatısı altında incelenen Marksist kuram ve realist kuram ile Galtung'un çatışma çalışmalarının temel savları açıklanmış, daha sonra bu savların yakın tarihte yaşanan iki çatışma olan Ukrayna ve Yemen çatışmalarını açıklamakta ne ölçüde başarılı olduğu karşılaştırmalı bir yaklaşımla incelenmiştir. Çalışmanın temel tezi; çatışma üzerine yapısal kuramların yapının belirleyici yönüne yaptığı vurgunun örnek çatışmalar açısından desteklendiğinin, diğer taraftan özellikle merkezi ekonomik güçlerin dahil olmadığı bölgesel savaşların ve iç savaşların açıklanmasında ise yetersiz kaldığının ifade edilebileceğidir.

The reasons and characteristics of the phenomenon of conflict, which is one of the oldest social phenomena in human history, are among the topics studied in many fields of social sciences, especially in the field of international relations. The theories that are based on international relations and other scientific disciplines and seek answer especially to the question of why the conflicts occur are named as theories on conflict. In this study, after a general framework of the theories on conflict, structural theories that try to explain the emergence of conflicts with the structural features of the international system are eloborated. First, the basic arguments of Marxist theory, realist theory and Galtung's conflict studies, which are examined under the framework of structural theories of conlict, have been explained and then the extent to which these arguments were successful in explaining two recent conflicts, Ukraine and Yemen, have been analyzed in a comparative approach.The main thesis of the study is that the emphasis of structural theories to decisive role of structure on conflict can be affirmed in terms of abovementioned conflicts and on the other hand, it can be stated that these theories are insufficient to explain the regional wars and civil wars, especially where central economic powers are not included.