Hava trafik kontrolörlerinde zihinsel iş yükünün havacılık operasyonlarına etkisi

Abstract

ÖZETGünümüzde işyükü kavramı, işyükünü ifade eden genel bir kavram olmaktan çıkmış, yapılan işin niteliğine göre iki temel kavrama ayrılmıştır: Fiziksel İşyükü ve Zihinsel İşyükü. Birçok meslek grubunda her iki kavramın da bulunabileceği düşünülse de 1960 yılından itibaren yapılan çalışmalar Zihinsel İşyükü kavramını oluşturan temel faktörleri sınıflandırmışlardır. Bu faktörlerin en önemlisi insan-makine birlikteliğidir. Zihinsel İşyükünün işgören üzerinde yarattığı stresin, işgörenin performansını olumsuz yönde etkilediği görülmüştür. Emniyet odaklı çalışan meslek gruplarından olan hava trafik kontrol mesleğinde performansın havacılık emniyeti ile direkt ilişkisi göz önüne alındığında, zihinsel işyükünün önemi göz ardı edilemez. Bu araştırma hava trafik kontrolörlerinin emniyetli kontrol hizmeti vermelerinde zihinsel işyükünün etkisini ve önemini ortaya koymayı amaçlamıştır.Bu araştırmada öznel ölçüm metodu kullanılmıştır. Öznel ölçekler arasından NASA-TLX tercih edilmiştir. Bu ölçek Ankara'da, Türkiye Hava Trafik Kontrol Merkezinde çalışan 229 hava trafik kotrolörüne uygulanmıştır. Sonuçlar uygun istatistiksel program ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre hava trafik kontrol mesleği ile zihinsel işyükü arasında pozitif bir ilişki gözlenmiştir. Anahtar Kelimeler: İşyükü, zihinsel işyükü, zihinsel işyükü ölçekleri, öznel ölçekler, NASA-TLX, insan faktörleri, durumsal farkındalık.

ABSTRACTRecently the term of workload has lost its common meaning which complies with the workload; instead it is divided into two terms according to the quality of work: Physical workload and mental workload. Even if it is thought both terms could be included for many occupational cluster, many studies since 1960 specified the basic factors of mental workload (Poulto, 1961). The most important one of these factors is human-machine togetherness. Stress on workers, created by mental workload, has been observed affecting worker performance in a negative manner. When the performance on air traffic control occupation, operating with the focus of safety, has been taken into account with its direct relationship to the aviation safety, the importance of mental workload could not be ignored. This research aimed to put forward the importance and effect of mental workload to provide a safer control service by air traffic controllers.In this research subjective measurement method has been used. Among subjective scales NASA-TLX scale has been preffered. This scale has been applied on 229 air traffic controllers in Ankara, Turkey Air Traffic Control Center. Results have been analysed with convenient statistics program. On the basis of findings it is observed that there is a positive relationship between air traffic control occupation and mental workload.Keywords: Workload, Mental Workload, Mental Wokload Measurement, Subjective Measurement , NASA-TLX