İhracatın ithalata bağımlılığı ile cari işlemler açığı arasındaki ilişkinin analizi

Abstract

Son yıllarda bir yandan üretim düzenindeki gelişmeler ile ihraç edilen ürünlerin üretiminde kullanılan ithal girdilerin payı yükselmişken, diğer yandan özellikle gelişmekte olan ülkelerdeki cari açık seviyesinin artması bu iki gelişmenin birbiri ile ilişkili olup olmadığı sorusunu doğurmuştur. Aralarında Türkiye'nin de olduğu bazı ülkelerde ihracatın ithalata bağımlılığının bir sorun olduğu ve ihracatın ithalata bağımlılığının cari açığı artırdığı ileri sürülmüştür. Ancak literatürde bu hipotezi araştıran ve buna ek olarak iki değişken arasındaki ilişkiyi küresel değer zincirleri açısından da değerlendiren sadece iki çalışma söz konusudur (Terzioğlu ve Subaşat, 2017; 2018). Dolayısıyla bu çalışmada ihracatın ithalata bağımlılığı ile cari açık arasındaki ilişki araştırılmakta ve bu değişkenler arasındaki ilişki küresel değer zinciri bağlamında irdelenmektedir. Ayrıca çalışmada bu iki değişken arasındaki ilişkinin konjonktürel nitelikte olduğu hipotezi sınanmaktadır.İhracatın ithalata bağımlılığı ile cari açık arasındaki ilişkinin analizi için OECD tarafından verisi paylaşılan 59 ülkenin 1995-2014 yıllarına ait cari açık ve ihracatın ithalata bağımlılığı verileri kullanılmıştır. Cari açık ile ihracatın ithalata bağımlılığı arasındaki bağımlılık ilişkisi grafiksel, yatay kesit ve regresyon analizi yöntemleri ile ortaya konulmaktadır. Analiz bulgularına göre ihracatın ithalata bağımlılığının cari açığın nedeni veya tersi bir durumun geçerli olduğuna yönelik genelleştirilebilecek bulgular söz konusu değildir. Yani son yıllarda ileri sürülen ihracatın ithalata bağımlılığının cari açığın nedeni olduğu hipotezini destekleyici sonuçlara birkaç ülke için ulaşılmış olsa da bazı ülkeler için ise tam tersi bulgular tespit edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre, iki değişken arasındaki ilişkinin niteliğinin daha çok konjonktürel nedenlere dayandığı ve bu iki değişken arasındaki kısmi bağımlılık ilişkisinin ise daha çok cari açıklardan ihracatın ithalata bağımlılığına doğru olduğu görülmektedir.

In recent years, the share of imported inputs used in the production of exported products has increased. However, the increase in the current account deficit especially in developing countries has raised the question of whether these two developments are related to each other. That in some countries including Turkey, it is suggested that the dependence of exports on imports is a problem and the dependence of exports on imports increases the current deficit. However, in the literature, there are only two studies investigated this hypothesis and also evaluating the relationship between the two variables in terms of global value chains (Terzioglu and Subasat, 2017; 2018). Therefore, in this study, the causality relationship between export dependence and current deficit is investigated and the relationship between these variables is examined in the context of global value chain. In addition, the hypothesis be tested in this study is that the relationship between the two variables is conjunctural.For the analysis of the relationship between the dependence of exports on imports and the current account deficit 59 countries' data were used and data is obtained by the OECD. The causality relationship between the current account deficit and the dependency of exports on imports is presented by graphical, cross-section and regression analysis methods. According to the findings of the analysis, there are no findings that can be generalized that the dependence of exports on imports is the reason of the current account deficit or vice versa. In other words, the findings of the analysis are complex. As a result, it is seen that the nature of the relationship between the two variables is mostly based on conjunctural reasons and the partial causality relationship between these two variables is more towards the dependency of exports from importation to current account deficit.