Hârizmşahlar ve Gurlular arasındaki ilişkiler

Abstract

Hârizmşahlar ile Gurlular hakkında bilgi veren kaynaklar, bu iki devletinhenüz Hârizmşahlar'ın devlet olmadan önceki döneminde dahi karşılaşmış olduğuihtimaline değinmektedir. Hârizmşahlar devletinin temelini atan ilk kişiAnuştegin'dir. Büyük Selçuklular'ın Hârezm valiliğini aldıktan sonra HârizmşahAtsız döneminde Hârizmşahlar bir devlet statüsü kazanır ve zamanla büyük büyükbir imparatorluk haline gelirler. Hârizmşahlar'ın devlet kurduğu coğrafyada en güçlüdevletlerden biri Gurlularlar'dı. Sultan Gıyâseddin ve Şehâbeddin dönemindedevletin sınırları oldukça genişlemiş ve bu coğrafyada iki ülke arasındaki ilişkilerbölgenin kaderini belirleyecek kadar önemli hale gelmiştir. İki devleti karşı karşıyagetiren en önemli olay Hârizmşah İl Arslan'ın oğlu Tekiş'in hükümdar olduktansonra kardeşinin saltanatta hak iddia edip bu amaçla Gurlular Devletine sığınmasıolmuştur. Sultanşah'ın Gurlular Devletine sığınmasıyla Gurlu Sultan Gıyâseddin,Sultanşah'ı elinde tutmuş böylelikle Horasan mücadelesinde Hârizmşah'ların kontroledilmesini hatta bertaraf edilmesini sağlamıştır. Sultan Tekiş'in vefat etmesiyle ikiülke arasındaki çekişmelerde Gurlular bir adım daha önde olmayı başarmışlardır.Gurlular, Sultan Gıyâseddin döneminde Horasan ve Gur civarındanHindistan'a bir çok yeri ele geçirmiş ve İmparatorluk haline gelmişlerdi. SultanAlâeddin Tekiş'den sonra yerine oğlu Alâeddin Muhammed'in geçmesiyle deHârizmşahlar'ın elinde bulunan bir çok yer Sultan Gıyâseddin tarafından elegeçirilmiştir. İki taraf arasındaki güç dengesi ancak Gıyâseddin ve Şehâbeddin'invefat etmesiyle değişir. Bu dönemde Hârizmşah Alâeddin Muhammed tüm Gurtopraklarını ele geçirip Gurlular Devleti'ne son verir. Bölgede tek güç olarak bir sürevarlığını sürdürür. Ancak doğuda beliren Moğollar, Cengiz Han önderliğindeHârizmşahlar ve Gurlular'ın devlet kurup yaşadıkları tüm coğrafyayı istila edecektir.Moğollar Hârizmşahlar Devletini yıkar ve bu coğrafyadaki halkın oldukça büyük birkısmını öldürerek bir daha Hârizmşahlar ve Gurlular adıyla devlet kurabilmeimkanlarını ortadan kaldırır. Böylece Ortaçağ İslam Tarihinde önemli bir yere sahipHârizmşahlar Devleti bir daha ortaya çıkmamak üzere yıkılmış olur.

The sources giving information about Khwârizmshâhs and Gurids refer to thepossibility that these two states have yet encountered the Khwârizmshâhs even in theprevious period without the state. The first person who laid the foundations of theKhwârizmshâhs state was Anuştegin, one of the most powerful states in thegeography that the Khwârizmshâhs established by the state was the Gurids. Duringthe period of Sultan Gıyâseddin and Şehâbeddin, the borders of the state expandedconsiderably and the relations between the two countries in this geography becameimportant enough to determine the fate of the region. The most important event thatbrought the two states against each other was the monarch of Tekish, the son ofKhwârazm-Shah province İl-Arslan, who became a refuge in the Gurids State afterclaiming his brother in the sultanate. Gurid Sultan Gıyâseddin, with the refuge of theSultan-Shah in the Gurids State, kept the Sultan-Shah in his possession, thusensuring that the Khwârizmshâhs were controlled and even disposed of in theHorasan struggle. In the conflict between the two countries with the death of SultanTekiş, the Gurids have managed to stay one step ahead.During the reign of Sultan Gıyâseddin, Gurids took many places from Khurâsânand Gurid to India and became Empire. Many places in the hands of Khwârizmshâhsby the passing of his son Alâdeddin Muhammed after Sultan Alâeddin Tekish wereseized by Sultan Gıyâseddin. The power balance between the two sides changes onlyif Gıyâseddin and Şehâbeddin do not die. In this period, Khwârazm-Shah AlâeddinMuhammad seized all the Gur lands and put an end to the Gurids State. As a soleforce in the region, it continues its existence for a while. However, the Mongols, whoappeared in the east, will invade the entire geography where the Hârezmshahs andthe Gurians founded the state under the leadership of Genghis Khan. The Mongolsdestroy the Hârezmshahs State and kill a large part of the people in this geographyand abolish the possibility of establishing a state in the name of Hârezmshahs andGurids. Thus, the Hârezmshahs State, which has an important place in the history ofmedieval Islam, is destroyed in order not to appear again.