Muhtar Avezov`un Abay Yolu romanında tur, jür, otır, jatır kalıp fiilleri

Abstract

Muhtar Avezov, Kazak eğitimci, yazar, çevirmen, eleştirmen, siyasetçi, düşünür. Kazakların en verimli yazarlarından biridir. Kazak destanları ve genel Türk edebiyatı ile araştırmalar yapmış; hikâye, çeviri, deneme, roman türlerinde eserler vermiştir. Abay Yolu, Muhtar Avezov'un kaleme aldığı dört ciltlik destansı biyografik roman. Avezov'un, hatta bütün Kazak Edebiyatının en büyük eseri olarak değerlendirilir. Abay Yolu, Kazak halkını, edebiyatını, kültürünü, folklorunu dünyaya tanıtan ve en iyi şekilde temsil eden eserdir. Avezov'un adını ebediyen yaşamasını sağlayan ve onu `sönmeyen yıldızlar`dan birisi yapmıştır. Kazak Türkçesinde şimdiki zaman kipinin en sık karşılaşılan bu şekli, fiil kök veya gövdesine -p, -a, -e, -y zarf-fiil eklerinden birinin ilave edilmesinin ardından `jatır`, `jür`, `tur`, `otır` unsurlarından birisinin getirilmesiyle yapılır. Kazak Türkçesinde yaygın olarak kullanılan birleşik yapıların içerisinde sıkça geçen `jatır`, `jür`, `tur`, `otır` yapıları cümlede gerçek anlamlarını koruyarak temel fiil olarak da kullanılmaktadır. Şimdiki zaman çekiminde `tur`, `jür`, `otır`, `jatır` unsurlarının hangisinin ne zaman kullanılacağına dair kesin kurallar yoktur ve bunların kullanım sahaları dili konuşan insanların alışkanlıklarıyla ilgilidir. Ayrıca, başka bir bakış açısıyla değişik anlam ayrıntılarının oluşması, temel fiille yardımcı fiiller arasında bağlantı sağlayan -p, -a, -e, -y zarf-fiillerinden hangisinin tercih edileceğine bağlıdır.

Mukhtar Avezov is Kazakh educator, writer, translator, critic, politician, philosopher. He is one of the most productive writers of Kazakhs. He has researched Kazak epic literature, general Turkish literature, composed stories, translations, essays, novels. The Abay Road is a four-volume epic biographical novel by Mukhtar Avezov. It is regarded as the most significant work of Avezov, and even of all Kazakh literature. The Abay Road is the work that introduces the Kazakh people, literature, culture, and folklore to the world and represents them in the best way. His work made Avezov`s name one of the `eternal stars,` and his life works everlasting. This form is the most common form of the present tense in Kazakh Turkish, with the addition of one of the suffixes -p, -a, -e, -y to the verb root or body, followed by `jatır,` `jür,` `tur,` `otır` elements. Compounds `jatır,` ` jür,` ` tur,` ` otır ` are frequently used in the combined structures commonly used in Kazakh Turkish, which are also used as the basic verb while preserving their true meaning in the sentence. In the present tense, there are no definite rules as to when to use suffixes `tour,` `jury,` `otır,` at `jatır,` and their usage area is related to the habits of the people who speak the language. Furthermore, the formation of different details of meaning from another perspective depends on verbs `-p,` `-a,` `-e,` `-y,` which provides a link between the basic verb and the auxiliary verbs, is preferred